دیگر از أکابر امامیه که به وجود اخبار ساختگی و دروغین در میان احادیث سنّی و شیعه گواهی داده است فقیه شهیر، شیخ نجمالدّین جعفر معروف به محقّق حلّی (متوفّی به سال ۶۷۶ ه. ق) است. وی در کتاب «المعتبر» مینویسد:
«أفرط الحشویه فی العمل بخبر الواحد حتی انقادوا لکل خبر وما فطنوا ما تحته من التناقض فإن من جمله الأخبار قول النبی – -صلى الله علیه وسلم- – ستکثر بعدی القاله علی. وقول الصادق – -صلى الله علیه وسلم- – إن لکل رجل منا رجلا یکذب علیه»[۱].
یعنی: «حشویان (أخباریها) در عمل به خبر واحد تا آنجا زیادهروی کردهاند که در برابر هر خبری تسلیم شدند و تناقضی را که در ذیل این موضوع وجود دارد در نیافتهاند زیرا از جمله اخبار، این سخن پیامبر اکرم -صلى الله علیه وسلم- است که فرمود: پس از من کسانی که دروغ بر من میبندند فراوان خواهند شد. و نیز این سخن امام صادق -علیه السلام- است که فرمود: در برابر هر مردی از ما (خاندان پیامبر -علیه السلام- مرد دروغزنی قرار گرفته که بر او دروغ میبندد».
و بالأخره ملاّ محمّد باقر مجلسی (متوفّی در سال ۱۱۱۰ ه.ق) در مجلد هفتم از کتاب «بحار الأنوار» چنین مینویسد:
إعلم أن الغلو فی النبی -صلى الله علیه وسلم- والأئمه -علیه السلام- إنما یکون بالقول بالوهیتهم أو بکونهم شرکاء لله تعالی فی المعبودیه أو فی الخلق والرزق، أو أن الله تعالی حل فیهم أو اتحدبهم، أو أنهم یعلمون الغیب بغیر وحی أو إلهام من الله تعالی، أو بالقول فی الأئمه -علیه السلام- أنهم کانوا أنبیاء أو القول بتناسخ أرواح بعضهم إلی بعض، أو القول بأن معرفتهم تغنی عن جمیع الطاعات ولا تکلیف معها بترک المعاصی، والقول بکل منها إلحاد وکفر وخروج عن الدین کما دلت علیه الأدله العقلیه والآیات والأخبار السالفه وغیرها وقد عرفت أن الأئمه -علیه السلام- تبروا منهم وحکموا بکفرهم وأمروا بقتلهم، وإن قرع سمعک شیء من الأخبار الموهمه لشیء من ذلک فهی إما مأوله أو هی من مفتریات الغلاه.[۲]
یعنی: «بدان که غلوّ در باره پیامبر -صلى الله علیه وسلم- و امامان -علیه السلام- چنانست که کسی مقام خدایی برای آنان قائل شود. یا بگوید که آنان شریک خدای تعالی در عبادتند یا در آفرینش و روزی بخشیدن، ایشان را شریک پندارد. یا آنکه بگوید خداوند متعال در آنها حلول کرده و یا با ایشان را شریک پندارد. یا آنکه بدون وحی یا الهامی از سوی خدا، غیب میدانند. یا بگوید که امامان، پیامبر بودهاند. یا معتقد باشد که روح برخی از ایشان در (پیکر) برخی دیگر وارد شده است. یا بگوید معرفت آنها آدمی را از همه عبادات بینیاز میکند و با وجود شناخت آنان ترک گناهان لزومی ندارد. اعتقاد به همه این امور موجب إلحاد و کفر و خروج از دین است چنانکه دلائل عقلی و آیات و اخبار گذشته و جز آنها بر این معنی دلالت دارد و پیش از این دانستی که امامان -علیه السلام- از طرفداران این عقاید بیزاری نشان دادهاند و حکم به کفر آنها نمودهاند و فرمان قتلشان را صادر کردهاند و اگر اخبار و روایاتی به گوش تو رسید که توهّم اینگونه عقاید باطل را پیش آورد (بدان که) اخبار مزبور محمول به ظاهر نیست و تأویلی دگر دارد و یا آنکه أرباب غلو آنها را به دروغ ساختهاند».
ذکر این چند تن از بزرگان فقه و حدیث ما را از نقل اقوال دیگر بینیاز میکند و گرنه علمای بزرگ امامیه (مانند شهید ثانی در شرح درایه و شیخ بهاء الدّین عاملی در أربعین و شیخ انصاری در فرائد الأصول[۳] و دیگر أکابر شیعه) بر وجود احادیث دروغین در میان روایات امامیه اتّفاق دارند.
[۱]– المعتبر، چاپ سنگی، ص ۶٫
[۲]– بحار الأنوار، ج ۲۵، ص ۳۴۶، چاپ جدید (دارالکتب الإسلامیه).
[۳]– شیخ انصاری در «فرائد الأصول» مینویسد: «إن المقصود من عرض الخبر علی الکتاب والسنه هو فی غیر معلوم الصدور، تعلیل العرض فی بعض الأخبار بوجود الأخبار المکذوبه فی أخبار الإمامیه» (فرائد، چاپ سنگی، ص ۶۳).
یعنی: «مقصود از آنکه خبر را به قرآن و سنّت عرضه کنیم اخباری است که صدور آنها از معصوم معلوم نشده (نه اخبار متواتر یا قطعی) برای آنکه در برخی از روایات، علت این کار را وجود اخبار دروغین در میان احادیث امامیه شمردهاند».