اولین کسی که روز قیامت محاکمه می‌شود(۱)

مسلم، کتاب «الجهاد» باب: [من قاتل للریاء والسمعه استحق النار]

۲۹۵- «عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ یَسَارٍ، قَالَ: تَفَرَّقَ النَّاسُ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه فَقَالَ لَهُ نَاتِلُ أَهْلِ الشَّامِ: أَیُّهَا الشَّیْخُ! حَدِّثَنی حَدِیثًا سَمِعْتَهُ مِنْ رَسُولِ اللهِ  صلی الله علیه و سلم قَالَ: نَعَمْ، سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ  صلی الله علیه و سلم یَقُولُ: إِنَّ أَوَّلَ النَّاسِ یُقْضَى یَوْمَ الْقِیَامَهِ عَلَیْهِ رَجُلٌ اسْتُشْهِدَ، فَأُتِیَ بِهِ، فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِیهَا؟ قَالَ: قَاتَلْتُ فِیکَ حَتَّى اسْتُشْهِدْتُ، قَالَ: کَذَبْتَ، وَلَکِنَّکَ قَاتَلْتَ لِأَنْ یُقَالَ: جَرِیءٌ، فَقَدْ قِیلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ، حَتَّى أُلْقِیَ فِی النَّارِ، وَرَجُلٌ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ، وَعَلَّمَهُ وَقَرَأَ الْقُرْآنَ، فَأُتِیَ بِهِ، فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِیهَا؟ قَالَ: تَعَلَّمْتُ الْعِلْمَ وَعَلَّمْتُهُ، وَقَرَأْتُ فِیکَ الْقُرْآنَ، قَالَ: کَذَبْتَ، وَلَکِنَّکَ تَعَلَّمْتَ الْعِلْمَ لِیُقَالَ: عَالِمٌ، وَقَرَأْتَ الْقُرْآنَ لِیُقَالَ: هُوَ قَارِئٌ، فَقَدْ قِیلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ، حَتَّى أُلْقِیَ فِی النَّارِ، وَرَجُلٌ وَسَّعَ اللهُ عَلَیْهِ، وَأَعْطَاهُ مِنْ أَصْنَافِ الْمَالِ کُلِّهِ، فَأُتِیَ بِهِ، فَعَرَّفَهُ نِعَمَهُ فَعَرَفَهَا، قَالَ: فَمَا عَمِلْتَ فِیهَا؟ قَالَ: مَا تَرَکْتُ مِنْ سَبِیلٍ تُحِبُّ أَنْ یُنْفَقَ فِیهَا إِلَّا أَنْفَقْتُ فِیهَا لَکَ، قَالَ: کَذَبْتَ، وَلَکِنَّکَ فَعَلْتَ لِیُقَالَ: هُوَ جَوَادٌ، فَقَدْ قِیلَ، ثُمَّ أُمِرَ بِهِ فَسُحِبَ عَلَى وَجْهِهِ، ثُمَّ أُلْقِیَ فِی النَّارِ».

295. «سلیمان بن یسار می‌گوید: وقتی که مردم از کنار ابوهریره رضی الله عنه متفرق شدند، ناتل بن قیس الشامی عرض کرد: ای شیخ! حدیثی را که از پیامبرصلی الله علیه و سلم شنیده‌ای برای من بیان کن، ابوهریره رضی الله عنه گفت: بله، از پیامبرصلی الله علیه و سلم شنیدم که می‌فرمود:

اولین کسی که روز قیامت مورد محاکمه قرار می‌گیرد، فردی است و [برای محاکمه] آورده می‌شود، سپس خداوند نعمت‌هایش را به او نشان می‌دهد و او نیز آن‌ها را می‌شناسد (به همه‌ی نعمت‌ها اعتراف می‌کند)، سپس خداوند می‌فرماید: در قبال آن‌ها چه کردی (عملکرد تو در برابر نعمت‌هایم چگونه بود)؟ جواب می‌دهد: در راه تو مبارزه کردم تا به شهادت رسیدم، خداوند می‌فرماید: دروغ گفتی، تو مبارزه کردی تا گفته شود: فردی شجاع است و [آنچه خواستی] گفته شد، سپس در مورد او دستور صادر می‌شود و وی بر رویش کشانده می‌شود تا این که به دوزخ انداخته می‌شود.

و فردی که علم آموخته و آن را آموزش داده و قرآن را تلاوت کرده است، آورده می‌شود و خداوند نعمت‌ههایش را به او نشان می‌دهد و او آن‌ها را می‌شناسد (به همه‌ی نعمت‌ها اعتراف می‌کند)، سپس خداوند می‌فرماید: در قبال آن‌ها چه کردی (عملکرد تو در برابر نعمت‌هایم چگونه بود)؟ جواب می‌دهد: علم آموختم و آن را آموزش دادم و برای [رضایت] تو قرآن قرائت کردم، خداوند می‌فرماید: دروغ گفتی، تو علم آموختی تا گفته شود: دانشمند و عالم است و قرآن خواندی تا گفته شود: او فردی قاری است و [آنچه خواستی] گفته شد، سپس در مورد او دستور صادر می‌شود و بر رویش کشانده می‌شود تا این که به دوزخ انداخته می‌شود.

و فردی که خداوند به او رزق و روزی فراوان و از انواع دارایی‌ها بخشیده است، او آورده می‌شود و خداوند نعمت‌هایش را به او نشان می‌دهد، او نیز آن‌ها را می‌شناسد (به همه‌ی نعمت‌ها اعتراف می‌کند) سپس خداوند می‌فرماید: در قبال آن‌ها چه کردی (عملکرد تو در برابر نعمت‌هایم چگونه بود)؟ جواب می‌دهد: هیچ راهی که دوست داشتی در آن راه خرج شود، نگذاشتم، مگر این که برای [رضایت] تو آن را در آن راه خرج کردم، خداوند می‌فرماید: دروغ گفتی، تو این کار را کردی تا گفته شود او فردی بخشنده است و [آنچه خواستی] گفته شد، سپس در مورد او دستور صادر می‌شود و [وی نیز] بر رویش کشانده می‌شود تا این که به دوزخ انداخته می‌شود»^([۱]).

[۱]– به حاشیه‌ی حدیث شماره‌ی ۲۹۱ مراجعه شود.