با مردم بخوبی رفتار کند و احترام آنها را حفظ نماید:

داعی باید اهل خیر را گرامی بدارد و اگر کسی به او احسانی کرد، از او شکر کند. زیرا اگر داعی، اهل خیر را گرامی بدارد، آنها متوجه می‌شوند که او، ارزش آنان را می‌داند و به نیکی، ارج می‌نهد. اما اگر از احسان کننده تشکر نکنیم و خطاکار را سرزنش و تنبیه ننماییم، گویا هیچ کاری انجام نگرفته است! لذا ضروری است که به نیکوکار بگوییم: احسنت و به کسی که مرتکب کار بد شده است با حفظ ادب بگوییم: کاری بدی انجام داده‌ای.

همچنین انسان‌هایی که سن و سالی از آنها گذشته است؛ دوست دارند تا احترام‌شان حفظ شود و حق بزرگسالی آنان ادا گردد. پس بدانید که آنها در طاعت، از شما سبقت گرفته و چند سالی قبل از شما مسلمان شده‌اند. لذا احترام آنها را حفظ کنید.

همچنین باید به علما، بزرگان و سران قبایل، صاحبان علم و فضل، دارندگان استعدادهای درخشان مانند شاعران و نویسندگان مسلمان و کسانی که در راه اسلام، آزمایش خوبی داده‌اند و تجاری که در راه خدا انفاق می‌کنند، احترام گذاشت، جایگاه آنها را به مردم، معرفی کرد و بخاطر کارهایی که انجام داده‌اند، از آنها تشکر نمود تا انجام آن کار خیر، همچنان در قلبشان، زنده بماند. چنانکه نبی اکرم  صلی الله علیه وسلم بر منبر می‌فرمود: «غفر الله لعثمان ما تقدم من ذنبه و ما تأخر»^([۱]) یعنی خداوند گناهان گذشته و آینده عثمان، را مغفرت نماید. «ما ضر عثمان ما عمل بعد الیوم»^([۲]). یعنی عثمان، از امروز به بعد، هر کاری انجام دهد، ضرر نخواهد کرد.

همچنین فرمود: «دعوا لی أصحابی»^([۳]). یعنی: یارانم را برایم بگذارید که هدفش ابوبکر رضی الله عنه بود. همچنین از عمر رضی الله عنه تشکر می‌کرد. و بطور کلی یکی را ستایش می‌کرد، دیگری را تعریف و تمجید می‌نمود و از یکی دیگر، سپاسگزاری می‌فرمود.

باید دانست که این روش، یکی از روش‌های تربیت است و تملق و چاپلوسی نمی‌باشد.

 

 

[۱]– روایت احمد در مسندش (۳/۲۲۶) و آلبانی آن را صحیح دانسته است.

[۲]– روایت امام احمد در فضائل الصحابه (۷۳۶) و سند آن، ضعیف است.

[۳]– روایت ترمذی (۳۷۰۱) و تحسین آلبانی در مشکاه (۳/۳/۱۷)