خداوند اصول این فن را در قرآن کریم بیان داشته است و رسول اکرم صلی الله علیه وسلم نیز با سخن، عمل و اخلاق برجستهاش، آنها را به ما آموخته است. خداوند متعال میفرماید:
﴿وَٱلۡکَٰظِمِینَ ٱلۡغَیۡظَ وَٱلۡعَافِینَ عَنِ ٱلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ یُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِینَ﴾ [آلعمران: ۱۳۴].
«پرهیزگاران، کسانی هستند که خشم خود را فرو میبرند و از مردم، گذشت میکنند و خداوند نیکوکاران را دوست میدارد».
علما میگویند: در آیه فوق، برای مسلمانان سه منزلت متفاوت، بیان شده است: مبتدیان، میانهروها و پیشگامان.
الف ـ مبتدیان: کسانی هستند که اگر به آنان، بیاحترامی میشود، خشم خود را فرو میبرند و برای تسکین خاطر خود، در مجالس از آنان، سخن نمیگویند و آبروی آنها را نمیبرند و این، منزلت مسلمانان عادی امثال ماست.
ب ـ میانهروها: کسانی هستند که علاوه بر اینکه خشم خود را فرو میبرند ﴿وَٱلۡعَافِینَ عَنِ ٱلنَّاسِ﴾ از مردم، گذشت میکنند. یعنی نزد کسی که به آنان، بیاحترامی کرده است میروند و میگویند: خداوند تو را ببخشاید.
ت ـ پیشگامان: کسانی هستند که علاوه بر فرو بردن خشم و بخشیدن مردم، به آنان احسان و نیکی میکنند. ﴿وَٱللَّهُ یُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِینَ﴾
یعنی برای کسی که به او بدی کرده است، هدیهای میبرد و یا به دیدنش میرود، با او مصافحه میکند و او را میبوسد.