رسول خدا صلی الله علیه وسلم به کسانی که مرتکب گناهی میشدند، نه سلام میداد و نه سلام آنها را پاسخ میگفت. چنانچه با کعببن مالک و دو نفر دیگر که از غزوهی تبوک سرباز زدند، چنین کرد. کعببن مالک رضی الله عنه میگوید: من به رسول خدا صلی الله علیه وسلم سلام میدادم ولی نمیدانستم که آیا جواب میدهد یا نه؟! و آیا را با گفتن سلام، حرکت میدهد یا نه؟[۱] و فرد مبتدعی که بدعتش، واضح و آشکار است یا کسی که در دین، چیز جدیدی ایجاد کند، همین حکم را دارد.
مسلمان، پس از اینکه فرد بدعتگزار را نصحیت کرد و از انجام بدعت، برحذر داشت و از عواقب آن، او را ترساند، میتواند با وی قطع رابطه کند، یعنی نه به او سلام دهد و نه سلامش را پاسخ گوید.
همچنین کسی که در همسایگی مسجد، زندگی میکند ولی بدون عذر، نماز جماعت را ترک میکند، میتوان (بخاطر تنبیه) از سلام دادن و جواب سلام دادن وی، خودداری نمود تا زمانی که با جماعت، نماز بخواند.
در حدیثی به روایت ابوایوب انصاری رضی الله عنه آمده است که رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود:
«لاَ یَحِلُّ لِرَجُلٍ أَنْ یَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلاَثِ لَیَالٍ، یَلْتَقِیَانِ فَیُعْرِضُ هَذَا وَیُعْرِضُ هَذَا، وَخَیْرُهُمَا الَّذِى یَبْدَأُ بِالسَّلاَمِ»[۲].
«برای مسلمان، حلال نیست که با برادر مسلمانش، بیش از سه روز، قهر کند طوری که هنگام دیدنش از او روی بگرداند و بهترین آن دو نفر، کسی است که آغاز سلام کند و به دیگری سلام دهد».
آنچه بیان شد، مربوط به امور دنیوی است که قهر کردن به خاطر آن، حداکثر تا سه روز به پایان میرسد و بیشتر از آن، حرام است.
اما قهر کردن بخاطر امور دین تا زمانی که فرد از گناه و بدعتش توبه نکرده باشد همچنان ادامه مییابد.
[۱]– بخاری (۷/۱۲۳) و مسلم (۲۷۶۹).
[۲]– بخاری (۷/۱۲۸) و مسلم (۴/۱۹۸۴) شماره (۲۵۶۰).