رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود:
«إِذَا انْتَهَى أَحَدُکُمْ إِلَى الْمَجْلِسِ فَلْیُسَلِّمْ فَإِذَا أَرَادَ أَنْ یَقُومَ فَلْیُسَلِّمْ فَلَیْسَتِ الأُولَى بِأَحَقَّ مِنَ الآخِرَهِ»[۱].
«هرگاه، یکی از شما به مجلسی رسید، سلام بدهد. و هرگاه خواست از مجلس بلند شود نیز سلام بگوید. و سلام اول از سلام دوم، بهتر نیست». یعنی فضیلت یکسان دارند. منظور حدیث این است که هرگاه، خواستی از برادران و دوستانت جدا شوی، لازم است که هنگام ترک مکان و مجلس آنها، بگویی: السلام علیکم ورحمهالله وبرکاته. و این، سنتی است که بسیاری از مسلمانان آن را به فراموشی سپردهاند. طوری که هنگام جدا شدن، میگویند: به امان خدا، خداحافظ و الفاظی از این قبیل.
و این سنت بزرگ را که رسول هدایت صلی الله علیه وسلم بدان تصریح نموده است، رها میکنند.
رسول خدا صلی الله علیه وسلم در حدیثی دیگر میفرماید:
«إِذَا لَقِىَ أَحَدُکُمْ أَخَاهُ فَلْیُسَلِّمْ عَلَیْهِ فَإِنْ حَالَتْ بَیْنَهُمَا شَجَرَهٌ أَوْ جِدَارٌ أَوْ حَجَرٌ ثُمَّ لَقِیَهُ فَلْیُسَلِّمْ عَلَیْهِ أَیْضً»[۲].
«هرگاه، یکی از شما با دوستش ملاقات نمود، به او سلام بدهد. و اگر درخت یا دیواری، میان آن دو فاصله انداخت، و دوباره دوستش را ملاقات کرد، مجدداً به او سلام دهد».
انسبن مالک رضی الله عنه میگوید:
«کانَ أصحابُ رسولِ الله صلی الله علیه وسلم یتماسون فإذا استقبلهم شجره أو الکمه تفرقوا یمیناً وشمالاً وإذا التقوا من ورائها سلَّمَ بعضُهُم على بعضٍ»[۳].
«اصحاب رسول خدا صلی الله علیه وسلم با یکدیگر میرفتند. پس اگر به درخت یا تپهای میرسیدند، پراکنده میشدند و از سمت چپ و راست آن، عبور میکردند. و هنگامی که بعد از آن درخت یا تپه، با یکدیگر ملاقات میکردند، به یکدیگر سلام میدادند».
بدینجهت کسی که وارد مجلس میشود و سپس بیرون میرود با افراد فوق، قیاس میشود. یعنی هرگاه، وارد مجلس میگردد یا بیرون میرود، سلام بدهد. زیرا این، عمل نیکی است که باعث اجر و پاداش میگردد.
[۱]– ابوداود (۵۲۰۸)، ترمذی (۲۷۰۶)، احمد (۲/۲۳۰، ۲۸۷، ۴۲۹) و حمیدی (۱۱۶۲). و سند آن، حسن است چنانچه ترمذی و ارنؤوط تصریح کردهاند.
[۲]– ابوداود (۵۲۰۰) و حدیث، صحیح است. نگا: الصحیحه (۱۸۶) تألیف آلبانی.
[۳]– هیثمی در مجمعالزوائد (۸/۳۷) و ابن السنی در عمل الیوم واللیله (۲۴۵) و بخاری در الأدب الـمفرد (۱۰۱۱) و هیثمی آن را صحیح دانسته است.