وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود:
«یُسَلِّمُ الصَّغِیرُ عَلَى الْکَبِیرِ، وَالْمَارُّ عَلَى الْقَاعِدِ، وَالْقَلِیلُ عَلَى الْکَثِیرِ»[۱].
«کوچک‌تر به بزرگتر، عابر به نشسته، سواره به پیاده و گروه کم به گروه زیاد، سلام بدهد».
الف ـ کوچک‌تر به بزرگتر سلام بدهد،
زیرا بزرگتر بر کوچک‌تر حق وقار و بزرگ بودن دارد لذا باید سلام کردن را آغاز کند و به بزرگتر، سلام بدهد.
پس هرگاه، با فردی ملاقات نمودید، که از نظر سنی از شما بزرگتر است، بر شما واجب است که نخست شما به او، سلام بدهید تا این پیغام را به او برسانید که من بخاطر بزرگتر بودنت به تو احترام می‌گذارم و ارزش قایل هستم. اما اگر ابتدا، فرد بزرگتر به تو سلام کرد، بدان که او از تو بهتر است.
پس کوچک‌تر باید آغاز کند و به بزرگتر، سلام بدهد. همچنین باید احترام علما، و کسانی که مقام و منزلت اجتماعی دارند و افرادی که به خاطر اسلام، آزمایشی را به خوبی پشت سر گذاشته‌اند و انسان‌هایی که در اسلام، جایگاهی دارند، حفظ شود و دیگران آغاز کنند و به آن‌ها سلام بدهند.
ب ـ عابر به کسی که نشسته است، سلام دهد.
واجب است که عابر آغاز کند و به فردی که نشسته است، سلام بدهد. نه آن طور که بعضی از مردم چه عابر باشند، چه نشسته و چه سواره، همیشه منتظرند تا دیگران به آن‌ها سلام بدهند. باید دانست که این، اشتباه است و بیم آن می‌رود که چنین فردی، دچار تکبر شود. پس در این امور، همانطور که از رسول‌الله صلی الله علیه وسلم آمده است، سنت را باید شناخت و به آن عمل کرد. بنابراین، فرد عابر باید به کسی که نشسته است، سلام بدهد. زیرا اوست که ورودش به این مکان، تازگی دارد. علاوه بر آن، فرد عابر بیشتر اوقات، تنها است حال آنکه کسانی که نشسته‌اند، غالباً چند نفر اند.
ج ـ سواره به پیاده، سلام بدهد.
کسی که سوار بر ماشین، یا مرکب یا چیز دیگری است باید به کسی که پیاده است، سلام بدهد. بعضی از شارحان این حدیث، مانند ابن‌حجر در فتح‌الباری در شرح آن، نکات لطیفی را بیان کرده‌اند از آن جمله گفته‌اند: انسان سواره، همیشه احساس غرور می‌کند. لذا اسلام بر او واجب کرده است که با تواضع و فروتنی به فرد پیاده، سلام بدهد تا غرور و تکبر به قلبش، راه پیدا نکند.
د ـ گروه کم به گروه زیاد، سلام بدهد.
هرگاه، یک نفر از کنار جمعی گذشت، بر او واجب است که نخست، سلام دهد. اگر پنج نفر می‌خواهند از کنار ده نفر عبور کنند، پنج نفر باید به ده نفر، سلام بدهند نه اینکه ده نفر به پنج نفر سلام بدهند.
اگر یک نفر از میان گروهی که در حال حرکت‌اند، سلام بدهد، کفایت می‌کند. همچنین، اگر یک نفر از کسانی که نشسته‌اند، جواب سلام را بدهد، کافی است چنانکه از رسول‌الله صلی الله علیه وسلم روایت شده است»[۲].
در حدیثی دیگر، رسول‌الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «کسی که راه می‌رود و در حال عبور است به کسی که ایستاده است، سلام بدهد»[۳].
این آداب و تعالیم و نکات لطیف را رسول اکرم صلی الله علیه وسلم به ما آموزش داده است. در واقع آن حضرت صلی الله علیه وسلم ما را به سوی همه‌ی نیکی‌های دنیا، راهنمایی نموده و از همه‌ی بدی‌های آن، برحذر داشته است.
[۱]– بخاری (۷/۱۲۷) و مسلم (۲۱۶۰) و سنن ترمذی (۲۷۰۳، ۲۷۰۴).
[۲]– سنن ابوداود (۵۲۲۱۰) و این حدیث را آلبانی در الصحیحه (۱۱۴۸، ۱۴۱۲) و الإرواء (۷۷۸) صحیح دانسته است.
[۳]– روایت ترمذی (۲۷۰۵) و می‌گوید: این حدیث، حسن و صحیح است.