آن حضرت صلی الله علیه وسلم با هر کس روبرو میشد، به او سلام میداد. و برای کسانی که حضور نداشتند، بهوسیلهی دیگران، سلام میفرستاد. چنانکه روزی، جوانی را به عیادت مریضی فرستاد. هنگامی که آن جوان، نزد مریض رفت به او گفت: رسولالله صلی الله علیه وسلم برای تو سلام فرستاد[۱].
همچنین آن حضرت صلی الله علیه وسلم سلام دیگران را به مردم میرساند. چنانکه روزی، جبرییل از آسمان فرو آمد و خدیجه نیز در آنجا حضور داشت. جبرییل گفت:
«یَا رَسُولَ اللَّهِ هَذِهِ خَدِیجَهُ قَدْ أَتَتْ مَعَهَا إِنَاءٌ فِیهِ إِدَامٌ أَوْ طَعَامٌ أَوْ شَرَابٌ، فَإِذَا هِىَ أَتَتْکَ فَاقْرَأْ عَلَیْهَا السَّلاَمَ مِنْ رَبِّهَا وَمِنِّى، وَبَشِّرْهَا بِبَیْتٍ فِى الْجَنَّهِ مِنْ قَصَبٍ، لاَ صَخَبَ فِیهِ وَلاَ نَصَبَ»[۲].
«ای رسول خدا! این خدیجه است که برایت غذا آورده است. پس سلام پروردگارش را به او برسان و او را به خانهای در بهشت، بشارت بده که از مروارید تهی خالی ساخته شده است و هیچگونه سر و صدا، مشقت و خستگی در آن، وجود ندارد».
همچنین رسول خدا صلی الله علیه وسلم سلام جبرییل علیه السلام را به امالمؤمنین عایشه صدیقهل رساند. [روایت بخاری و مسلم].
الفاظ سلام عبارتند از: «السّلام علیکم ورحمه الله وبرکاته». و بنا بر قول صحیح، سلام با کلمهی «برکاته». به پایان میرسد چنانچه ابوداود و ترمذی این مطلب را با سندی قوی، روایت کردهاند. برخی کلمهی «ومغفرته» را هم بر الفاظ سلام، افزودهاند.
اما روایتی که آن را افزوده است، روایت ضعیفی است که ابوداود آن را نقل کرده است[۳].
انس رضی الله عنه میگوید: هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه وسلم میخواست سلام بدهد، سه بار سلام میداد[۴].
شاید عادت رسول خدا صلی الله علیه وسلم این بود که هرگاه به جمعیت انبوهی میرسید، سه بار سلام میداد. چون فکر میکرد که یک بار سلام دادن، کفایت نمیکند و همه، آن را نمیشنوند چنانکه در روایت حاکم به آن، تصریح شده است.
در سنت آمده است که روزی، رسول خدا صلی الله علیه وسلم به دیدن سعدبن عباده رفت. هنگامی که به دروازهی خانه سعد رسید، گفت: «السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته».
سعد، سلام دادن رسول خدا صلی الله علیه وسلم را شنید ولی بدون اینکه صدایش را بلند کند، آهسته، در دلش به آن، جواب داد. نبی اکرم صلی الله علیه وسلم دوباره گفت: «السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته». سعد، مجدداً بدون اینکه صدایش را بلند کند، به سلامش جواب داد. آن حضرت صلی الله علیه وسلم بار سوم گفت: «السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته». این بار نیز سعد، بدون اینکه صدایش را بلند کند به سلام آن حضرت صلی الله علیه وسلم پاسخ داد. آنگاه رسول خدا صلی الله علیه وسلم برگشت. سعد، خودش را به آن حضرت صلی الله علیه وسلم رساند و گفت: ای رسول خدا! سوگند به خدا که همهی سلامدادنهایت را شنیدم و در دلم به آنها جواب دادم. و قصدم این بود که سلامهای بیشتری به ما بدهی. پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم گفت: «السلام علیکم أهلالبیت ورحمته. إنه حمید مجید»[۵].
[۱]– مسلم (۱۸۹۴).
[۲]– مسلم (۱۸۹۴).
[۳]– ابوداود (۵۱۹۶). علامه ابن قیم در زادالمعاد (۲/۴۱۷) سه علت برای ضعیف بودن این حدیث، بیان کرده است و حافظ ابن حجر هم در فتحالباری (۱۱/۸) آن را ضعیف دانسته است.
[۴]– بخاری (۱/۳۲) و ترمذی (۱۷۲۳).
[۵]– بخاری در کتاب «الأدب الـمفرد» (۱۰۷۳) و محقق زاد المعاد (۲/۴۱۹) میگوید: در سند این حدیث، ضعف وجود دارد.