سنت‌های نماز شب (قیام)

حضرت رسول الله  صلی الله علیه و سلم فرمود: «بهترین روزه بعد از ماه رمضان روزه ماه محرم الحرام است، و بهترین نماز بعد از فریضه نماز شب است». (رواه مسلم).

بهترین تعداد نماز شب اینست که یازده رکعت یا سیزده رکعت باشد، همراه با طولانی نمودن قیام، بدلیل حدیث: حضرت صلی الله علیه و سلم یازده رکعت نماز می‌خواندند». (رواه البخاری). و در روایت دیگر: «در شب سیزده رکعت نماز می‌خواندند…». (رواه البخاری).

و سنت است که هنگامی که از خواب بر می‌خیزد مسواک بزند و آیات آخر سوره آل عمران: ﴿إِنَّ فِی خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّیۡلِ وَٱلنَّهَارِ لَأٓیَٰتٖ لِّأُوْلِی ٱلۡأَلۡبَٰبِ ١٩٠﴾ [آل‌عمران: ۱۹۰]. تا آخر سوره بخواند.

و سنت است که دعای که از پیامبر صلی الله علیه و سلم ثابت شده بخواند: «اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ أَنْتَ قَیِّمُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِیْهِنَّ، وَلَکَ الْحَمْدُ أَنْتَ نُوْرُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَنْ فِیْهِنَّ، وَلَکَ الْحَمْدُ أَنْتَ ملِکُ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ، وَلَکَ الْحَمْدُ أَنْتَ الْحَقُّ وَوَعْدُکَ الْحَقُّ، وَقَوْلُکَ الْحَقُّ وَلِقَاؤُکَ الْحَقُّ، وَالْجَنَّهُ حَقٌّ، وَالنَّارُ حَقٌّ، وَالنَّبِیُّوْنَ حَقٌّ، وَمُحَمَّدٌ  صلی الله علیه و سلم حَقٌّ وَالسَّاعَهُ حَقٌّ، اللَّهُمَّ لَکَ أَسْلَمْتُ، وَبِکَ آمَنْتُ، وَعَلَیْکَ تَوَکَّلْتُ، وَإِلَیْکَ أَنَبْتَُ، وَبِکَ خَاصَمْتُ، وَإِلَیْکَ حَاکَمْتُ، فَاغْفِرْ لِیْ مَا قَدَّمْتُ، وَمَا أَخَّرْتُ، وَمَا أَسْرَرْتُ، وَمَا أَعْلَنْتُ، أَنْتَ الْمُقَدِّمُ، وَأَنْتَ الْمُؤَخِّرُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ. [أوْ لاَ إِلَهَ غَیْرُکَ]». (رواه البخاری ومسلم واللفظ للبخاری). «خدایا، ستایش برای تو است تو تدبیرکننده آسمانها و زمین و هر آنکه در آنست هستی، و ستایش از آن تو است، تو نور آسمانها و زمین و هر آنکه در آن است هستی، و از آن تو است ستایش، تو پادشاه آسمانها و زمین هستی، و از آنِ تو است ستایش، تو حقی و وعده تو راست است و دیدار تو، و کلام تو، و بهشت و دوزخ حقیقت است، و پیامبران و محمد  صلی الله علیه و سلم بر حقند و قیامت حقیقت است، خدایا، خود را به تو تسلیم نمودم و به تو ایمان آوردم، و بر تو توکل کردم، و به سوی تو بازگشتم، و برای تو جنگیدم، و به دستور تو حکم کردم، پس بیامرز گناهان گذشته و آینده و نهان و آشکار مرا، تو پیشی‌دهنده و عقب اندازه‌ای، نیست معبودی بحق مگر تو».

و همچنین از سنتها: آغاز نمودن نماز شب با دو رکعت کوتاه و مختصر، تا برای بعد از آن آماده شود.

رسول الله  صلی الله علیه و سلم فرمود: «هر گاه یکی از شما برای نماز شب برخاست پس نمازش را با دو رکعت کوتاه آغاز نماید». (رواه مسلم).

و همچنین سنت است که: نماز شب را با دعای افتتاح ثابت شده از پیامبر صلی الله علیه و سلم آغاز نماید: «اللَّهُمَّ رَبَّ جِبْرَائِیْلَ، وَمِیْکَائِیْلَ، وَإِسْرَافِیْلَ، فَاطِرَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ، عَالِمَ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَهِ، أَنْتَ تَحْکُمُ بَیْنَ عِبَادَکَ فَیْمَا کَانُوْا فِیْهِ یَخْتَلِفُوْنَ، اهْدِنِیْ لِمَا اخْتُلِفَ فِیْهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِکَ، إِنَّکَ تَهْدِیْ مَنْ تَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیْمٍ». (رواه مسلم). «خدایا، ای پروردگار جبرئیل و میکائیل و اسرافیل، آفریننده آسمانها و زمین، آگاه به نهان و آشکار، تو حکم می‌کنی میان بندگانت در چیزی که آنها در آن اختلاف می‌کردند، هدایت کن مرا در آنچه اختلاف کرده شده در آن از حق به اراده تو، براستی که تو هر که را بخواهی براه راست هدایت می‌کنی».

و سنت است که نماز شب را طولانی نماید.

از رسول الله  صلی الله علیه و سلم پرسیده شد، کدام نماز بهتر است؟ فرمود: «طولانی بودن قیام (نماز)». (رواه مسلم).

هنگام تلاوت آیات عذاب، سنت است که به خدا پناه ببرد و بگوید: «أعوذ بالله من عذاب الله».

و هنگام آیات رحمت، از خداوند رحمت طلب نماید. و بگوید: «اللَّهُمَّ إِنِّیْ أَسْأَلُکَ مِنْ فَضْلِکَ». «خداوندا، من از فضل و بخشش تو طلب می‌کنم».

و هنگام خواندن آیات تنزیه و پاکی خداوند، سبحان الله بگوید، بدلیل حدیث: «پیامبر  صلی الله علیه و سلم شمرده شمرده می‌خواند، و هرگاه به آیه‌ای می‌رسید که در آن تسبیح خدا بود سبحان الله می‌گفتند و هرگاه به آیه‌ای می‌رسید که سؤال بود از خدا طلب می‌کرد، و هر گاه به آیه‌ای می‌رسید که پناه بود از خدا پناه می‌خواست ..» (رواه مسلم).