آیا ختم قرآن بصورت گروهی جایز است؟

ختم قرآن بصورت گروهی و دسته جمعی بگونه ایکه هر بار یکی از آنها قسمتی از قرآن را بخوانند و دیگران در وقت قرائت او ساکت شوند و به قرائتش گوش بسپارند، ایرادی ندارد و جایز است، اما نکته ای که باید مد نظر داشت اینست که: اگر هرکس بصورت خُفیه(با صدای پایین) قسمتی از قرآن را بخواند، در اینحالت چون دیگران قرائت وی را نمی‌شنوند لذا فقط خود شخص قاری ثواب قرائتش را می برد و از طرفی این روش بعنوان ختم قرآن معتبر نیست، زیرا دیگران قرائت خفیه او را نمی شنوند.

در این مورد علمای هیئت دائمی افتاء چنین می‌گویند:

«أولاً: جمع شدن (چند نفر) جهت تلاوت قرآن و تدریس آن؛ بگونه ایکه یکی از آنها قرائت کند و افراد دیگر گوش دهند و آنچه را که قرائت کردند مدارسه و تدریس کنند و در معانی آن فهم و تامل نمایند، امری مشروع و موجب قربت است و الله تعالی آنرا دوست می دارد، و بخاطر آن جزای بسیار بزرگی داده می شود. امام مسلم در صحیح خود و ابوداود از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده اند: «وما اجتمع قوم فی بیت من بیوت الله یتلون کتاب الله ویتدارسونه بینهم، إلا نزلت علیهم السکینه، وغشیتهم الرحمه، وحفتهم الملائکه، وذکرهم الله فیمن عنده».

یعنی: «هیچ گروهی نیست که دریکی ازخانه های خداوند جمع شوند و قرآن تلاوت و آن را بین خود تدریس کنند، مگراینکه ملائکه آنان را احاطه نموده و  بر ایشان آرامش نازل گردد و رحمت (خداوند) آنان را فرا می گیرد و خداوند آنها را دربین کسانی که نزد اوهستند یاد میفرماید ».

همچنین دعای بعد از ختم قرآن مشروع است بشرطیکه بر آن مداومت نداشت و به صیغه خاص و معینی التزام نداشت گویا مانند سنتی از آن پیروی شود، زیرا این امر از پیامبر صلی الله علیه وسلم ثابت نشده و بلکه آنرا (دعای بعد ختم قرآن) را بعضی از صحابه رضی الله عنهم انجام داده اند، و همینطور دعوت از کسانی که در قرائت حضور داشتند برای صرف غذا اشکالی ندارد بشرطیکه این امر بعنوان عادتی پس از قرائت درنیاید.

ثانیاً: تقسیم اجزاء قرآن بین کسانی که حاضر هستند و جمع شده اند تا هر یک از آنها حزبی از قرآن را (بصورت خفی) برای خودش بخواند، ضرورتاً برای هر یک از آنها بعنوان ختم قرآن معتبر نیست».
فتوی للجنه الدائمه (۲/۴۸۰).

همچنین در همین مورد از شیخ عبدالله ابن جبرین رحمه الله سوال می شود:

در اینجا مردمانی هستند که جهت قرائت قرآن بصورت خفیه می‌نشینند و هر فردی یک جزء از قرآن را می خواند، به قصد اینکه در این جلسه قرآن بطور کامل ختم شود، آیا این عمل جایز است یا جزو بدعت می باشد؟

جواب دادند: «به نظر من عمل مذکور جایز نیست، و به یاد ندارم که مثل آن از سلف صالح نقل شده باشد، و انسان تنها بخاطر قرائت خودش ثواب می برد و یا آنکه (دیگران) ساکت شوند و (از قرائت او) استفاده کنند، اما اگر فرد دیگری قرائت کند ولی آنرا نشنوند اجر آن فقط برای قاری است، و این (روش آنها) بعنوان ختم قرآن محسوب نخواهد شد، و بلکه هرکس که جزئی را قرائت کند اجرش برای وی خواهد بود، پس بر آنها لازمست که مثل این عمل را انجام ندهند، بلکه یکی از آنها (بصورت جهری) قرائت کند و بقیه گوش دهند، و یا اینکه هرکس از آنها خودش (بصورت خفی) قرائت کند بدون اینکه به قرائت دیگری ربط دهد».
“اللؤلؤ المکین من فتاوی الشیخ ابن جبرین” ص۵۰ .

خلاصه: روش صحیح اینست که هرکس بصورت جهری (یعنی با صدای بلند) قسمتی از قرآن را قرائت کند و دیگران هم گوش دهند، و سپس نفر بعدی تلاوت کند و دیگران گوش دهند و ..
در اینحالت همگی آنها مأجور هستند.