مصارف زکات(۱)

منظور از مصارف زکات، بیانِ کسانی است که زکات برای آنان مصرف می‌شود، یا به بیانی دیگر، مستحقین زکات. خداوند متعال مستحقان زکات را تعیین نموده و آنان را هشت گروه اعلام کرده است:

۱-     فقرا.

۲-    مساکین.

۳-    کارکنان جمع‌آوری زکات.

۴-    تازه مسلمانان یا کسانی که امید مسلمانی‌شان هست برای به دست آوردن دل آن‌ها.

۵-    بردگان.

۶-    بدهکاران.

۷-    جهاد در راه خدا.

۸-    در راه ماندگان.

نخست: فقرا

فقیر کسی است که هیچ مال و منالی ندارد. برخی نیز گفته‌اند: کسی که چیز اندکی دارد اما برای زندگی‌اش کافی نیست. برای اینکه شخصی فقیر به شمار آید، تنها نیازهای شخص وی مطرح نیست، بلکه نیازهای وی و کسانی که تحت سرپرستی او قرار دارند نیز در نظر گرفته می‌شود. همچنین تنها هزینۀ خوردن و نوشیدن و مسکن و پوشاک در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه حتی هزینۀ ازدواج و تأمین عفت وی نیز مد نظر است. یعنی اگر فرض کنیم انسانی نیازمند ازدواج است و هزینۀ آب و غذا و پوشاک و مسکن خود را دارد اما در پرداخت مهریه ناتوان است به اندازه‌ای که برای مهریه‌اش کفایت کند از اموال زکات به وی پرداخت می‌شود حتی اگر بسیار باشد.([۱])

مساله‌ای در مورد فقیر:

اگر شخصی قادر به کار کردن باشد، اما می‌خواهد به تحصیل علم بپردازد و مالی در اختیار ندارد، آیا از اموال زکات به وی داده می‌شود؟

پاسخ: بله جایز است، زیرا کسب علم یکی از انواع جهاد در راه خدا است.([۲])

[۱]- الممتع (۶/ ۲۲۰).
[۲]- الروض المربع مع حاشیه ابن قاسم (۳/ ۳۱۰)، الاختیارات لابن تیمیه (۱۰۵).