پاکیزگی نصف ایمان است

شرح ریاض الصالحین

وعن أبی مَالِکٍ الْحَارِثِ بْنِ عَاصِم الأشْعریِّ رضی الله عنه قال: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و سلم : «الطُّهُورُ شَطْرُ الإِیمَان، وَالْحَمْدُ للَّه تَمْلأَ الْمیزانَ وسُبْحَانَ الله والحَمْدُ للَّه تَمْلآنِ أَوْ تَمْلأ مَا بَیْنَ السَّموَات وَالأَرْضِ وَالصَّلاَهُ نور، والصَّدَقَهُ بُرْهَانٌ، وَالصَّبْرُ ضِیَاءٌ، والْقُرْآنُ حُجَّهٌ لَکَ أَوْ عَلَیْک. کُلُّ النَّاس یَغْدُو، فَبایِٔعٌ نَفْسَهُ فمُعْتِقُها، أَوْ مُوبِقُهَا».
[روایت مسلم][صحیح مسلم، ش:۲۲۳]

ترجمه:ابومالک، حارث بن عاصم اشعری رضی الله عنه می‌گوید: رسول‌الله صلى الله علیه و سلم فرمود: «پاکیزگی، نصف ایمان است. و”الحمدلله”ترازوی(نیکی‌ها) را پُر می‌کند و”سبحان‌اللهوالحمدلله”فاصله‌ی میان آسمان‌ها و زمین را پُر می‌کنند. نماز، نور است و صدقه، برهان؛ و صبر، روشنایی‌ست. و قرآن، حجتی به نفع تو یا حجتی بر ضد توست. و همه‌ی مردم شب را در حالی به صبح می‌رسانند که درباره‌ی خویشتن داد و ستد می‌کنند؛ پس برخی، خود (را با انجام نیکی، از عذاب) رها می‌نمایند و عده‌ای، خود را (با انجام بدی) به هلاکت می‌‌رسانند».

شرح:

رسول‌الله صلى الله علیه و سلم فرمود: «پاکیزگی، نصف ایمان است»؛ زیرا ایمان، دو بخش دارد؛ یک بخش، تهی شدن یا پاک شدن از زشتی‌ها و پلیدی‌هاست و بخش دیگر، آراسته شدن به نیکی‌ها.
رهایی از شرک و فسق و بیزاری از مشرکان و بدکاران، نخستین بخش ایمان است؛ و این، یعنی پاکیزگی. مفهوم پاکیزگی، این است که انسان از تمام آلودگی‌های حسی و معنوی پاک شود؛ این، همان پاکیزگی و طهارتی‌ست که پیامبر صلى الله علیه و سلم از آن، به عنوان نصف ایمان، یاد کرد.

هم‌چنین فرمود: «الحمدلله، ترازوی نیکی‌ها را پُر می‌کند». ابن‌علان می‌گوید: «الحمدلله» را از آن جهت، جدا و به‌طور خاص، ذکر کرد که برترین ساختار برای حمد و ستایش به‌شمار می‌رود؛ لذا قرآن کریم، با چنین عبارتی آغاز شده است.«الحمدلله»، یعنی بهترین، کامل‌ترین و زیباترین ثنا و ستایش برای الله عز و جل است.