میانه روی و عدم غلو

اهل سنت و جماعت (پیروان سلف صالح) در میان فرقه های مختلف، در جایگاه میانه و وسط قرار دارد، چنانکه امت اسلامی در میان امت های دیگر، در جایگاه میانه و وسط می باشد. نصوص شرعی بیانگر پرهیز از راه گمراهان و کسانی است که بر آنها خشم گرفته شد.(مغضوب علیهم و ضالین) که راه هر دوی آنها با راه راست در تضاد بوده و هر دو راه منحرف می باشند.

اما منظور از وسطیت، اعتدال و میانه روی می باشد خداوند متعال می فرماید: «وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّهً وَسَطاً» (بقره: ۱۴۳) «و همچنین شما را امت میانه قرار دادیم». یعنی امتی برگزیده و عادل؛ و از لوازم این میانه روی و وسطیت، عدالت آنها می باشد. و بر این اساس شایسته ی آن هستند که در روز قیامت شاهدانی بر مردم باشند چرا که شاهد باید عادل باشد تا شهادتش پذیرفته شود. وسطیت این دلایل از این جهت است که در میان دیدگاه باطل کسانی که غلو می کنند و نیز دیدگاه کسانی که روی گردانی می کنند و راه جفا در پیش می گیرند،[۱] بر حق می باشند. و هر آنچه وسط و میانه نیست[۲] در اطراف است و خطر در کمین اطراف می باشد.[۳]

[۱] – الرساله الصفدیه: ۲/۳۱۰؛ الجواب الصحیح: ۱/۷

[۲] – وسط چیزی جایی است که دو طرف آن با هم مساوی باشند. و گاهی به آنچه گفته می شود که دو طرف آن مذموم باشد و نیز گفته می شود: «هذا اوسطهم حَسُبا» و این زمانی است که موقعیت خوب و بزرگی داشته باشد. یا واژه «جود» که میان بخل و زیاده روی (اسراف) قرار دارد. و برای مصون ماندن از مفهوم افراط و تفریط به کار می رود که واژه های قابل ستایشی است. مانند: تساوی یا برابری، عدالت و جوانمردی و انصاف که همه پسندیده است. در این آیه «و کذلک جعلناکم امه وسطا» از این جهت به معنای «اوسطهم» خواهد بود؛ و گاهی دو طرف وسط ناشایست نیست بلکه یکسو پسندیده و محمود و سوی دیگر آن ناپسند است که به طور کنایه «رذل» گفته می شود مثل «فلان وسط من الرجال» یعنی او از حدود خیر و نیکی خارج شده است. مفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، ص: ۵۲۲

[۳] – تیسیر الکریم الرحمن: ۷۲