فرض کنیم یک نفر مسلمان که در علوم شرعی و ادبی لیسانسیه گرفته و دارای اجازه نامه است، و مدت بیست سال از عمر خود را در مطالعۀ کتابهای اسلامی، صرف کرده است، و مقیّد و مقلد به مذهب حنفی بوده و قرآن را میخواند و با آیه برخورد پیدا کرده که میفرماید: ﴿أَمۡ نَجۡعَلُ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ کَٱلۡمُفۡسِدِینَ فِی ٱلۡأَرۡضِ أَمۡ نَجۡعَلُ ٱلۡمُتَّقِینَ کَٱلۡفُجَّارِ ٢٨﴾ [ص: ۲۸]. «آیا (با حکمت و عدالت ما سازگار است) کسانی را که ایمان میآورند و کارهای شایسته انجام میدهند، همچون تباهکاران (فساد پیشگان در زمین) بشمار آوریم»؟ و یا اینکه پرهیز کاران را با بزهکاران برابر داریم؟…] و این حدیث را میخواند: «لایقتل مسلم بکافر[۱]» [مسلمان در مقابل کافر کشته نمیشود] و او در مذهب حنفی که مقلد آن است، خوانده است یا تدریس کرده که مسلمان در مقابل کافر کشته میشود، شما به او چه دستور میدهید که انجام دهد؟
آیا به او میگویید که از قرآن و حدیث رویگردانی کرده و اعراض میکند در حالیکه هر کس این دو را رد و انکار کند به حقیقت کافر است؟ قرآن و حدیثی که خداوند تبارک وتعالی – بندگان خود را از مخالفت این دو برحذر داشته به آنان امر کرده است که اگر در مورد مسألهای دچار اختلاف شدند به آن دو مراجعه کنند، و این مراجعه را شرط ایمان قرار داشته است و میفرماید:
﴿فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِی شَیۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن کُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ﴾ [النساء: ۵۹]. «و اگر در چیزی اختلاف داشتید(و در امری از امور کشمکش پیدا کردید) آن را به خدا (با عرضۀ به قرآن) و پیغمبر او (با رجوع به سنّت نبوی) برگردانید (تا در پرتو قرآن و سنّت، حکم آن را بدانید. چرا که خدا قرآن را نازل و پیغمبر آن را بیان و روشن داشته است. باید چنین عمل کنید) اگربه خدا و روز رستاخیز ایمان دارید».یا معتقد هستی که باید به او دستور دهی که از کتاب و سنّت تبعیت کرد و با مذهب خود مخالفت کند؟ اگر بگوئی، که باید مذهب خود را ترک کند و از آیت و حدیث پیروی کند، در این حالت با دعوت ما موافقت کردهای، جر وبحث و مشاجره و اختلاف و انکار دعوت ما از ناحیه شما باطل میشود- زیرا اساس دعوت ما و هدف از دعوت ما این است – و اگر بگویی: باید از مذهب خود پیروی کند و از آیت وحدیث باید رویگردانی کند به آنها توجه نکند در این حالت در گمراهی آشکاری افتاده ای و چه بسا دچار ارتداد و کفر شده ای از این دو تا یکی را انتخاب کن و ما را نیز باخبر کن و ما منتظر جواب هستیم، امیدواریم که در این رابطه زیاد فکر کنی، نه آنگونه که در کتاب “اللامذهبیه” بدون تفکر واندیشه، و کورکورانه عمل کردی و نادانی و جهل خود را بر ملا کرده و نظرات و مثالهای عجیب وغریب و خنده آوری، اظهار داشتی،