گلچینی از احادیث نبوی درباره خوش اخلاقی و جایگاه آن

ابوهریره رضی الله عنه روایت می‌کند که پیامبر صلى الله علیه وسلم فرمودند: کامل‌ترین مؤمنان از لحاظ ایمان کسانی هستند که اخلاق‌شان بهتر باشد و بهترین شما کسی است که نسبت به زنان بهتر باشد. (ترمذی)

از جابر بن عبدالله رضی الله عنهما روایت است که همانا پیامبر اکرم صلى الله علیه وسلم فرمودند: همانا محبوب‌ترین شما نزد من و نزدیک‌ترین شما از لحاظ همنشینی با من در روز قیامت کسانی هستند که اخلاقشان بهتر باشد. (ترمذی)

عبدالله بن عمرو رضی الله عنهما روایت می‌گوید: پیامبر صلى الله علیه وسلم بدزبان و فاحش نبود و نه به تکلف بدزبانی می‌کردند و می‌فرمود: بهترین شما کسی است که اخلاقش بهتر باشد. (بخاری)

از ابودرداء رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلى الله علیه وسلم فرمودند: در روز قیامت چیزی سنگین‌تر از اخلاق نیکو در ترازوی مؤمن وجود ندارد. (طبرانی)

ام المؤمنین عائشه رضی الله عنها می‌گوید که پیامبر صلى الله علیه وسلم فرمودند: همانا مؤمن به خاطر اخلاق خویش مرتبه و درجه‌ی روزه‌دار و شب زنده‌دار را حاصل می‌کند. (ابوداود)

ابوهریره رضی الله عنه فرمود: پیامبر صلى الله علیه وسلم سؤال کرده شد که بیشتر مردم به سبب چه اعمالی به بهشت می‌روند؟ آن‌حضرت صلى الله علیه وسلم فرمودند: به داشتن تقوای خداوندی و اخلاق نیکو. (ترمذی)

به خاطر اهمیت اخلاق نیکو برای فرد، جامعه و امت، پیامبر صلى الله علیه وسلم آن را به طور خاص به عموم مسلمانان، پیشوایان، دعوتگران، مربیان، والیان و قاضیان سفارش کرده است. هنگامی که آن‌حضرت صلى الله علیه وسلم معاذ بن جبل رضی الله عنه را به عنوان قاضی و معلم و امیر به یمن گسیل داشت، به وی سفارش‌های زیادی فرمود؛ از جمله اینکه: هر کجا که باشی تقویٰ را اختیار کن و بعد از بدی، نیکی انجام بده تا آثارِ بدی را از بین ببرد و با مردم به اخلاق نیکو رفتار کن. (احمد)

پیامبر صلى الله علیه وسلم اخلاق خوب را سببی از اسباب بعثت خود قرار داده است؛ ابوهریره رضی الله عنه روایت می‌کند که پیامبر صلى الله علیه وسلم فرمودند: همانا من برگزیده شدم که خوبی‌های اخلاق را کامل نمایم. (احمد)

إنَّما الأمم الأخلاق ما بقیت /∗/ فإنْ هُمُ ذهبتْ أخلاقُهم ذهبوا

همانا امت‌های اخلاق باقی ماندند و اگر اخلاقشان از بین رفت، آن‌ها نیز از بین رفتند.

پیامبر صلى الله علیه وسلم از پروردگارش زیاد می‌خواست که ایشان را به اخلاق خوب راهنمایی کند و می‌گفت: بار خدایا! مرا به بهترین اخلاق راهنمایی کن و جز تو کسی به بهترین آن راهنمایی نمی‌کند. (مسلم)

نیز چنین دعا می‌کرد: بار خدایا! همان طوری که آفریشنم را زیبا کردی، اخلاقم را نیز خوب و زیبا بگردان. (ابن‌حبان)

اخلاق خوب خواسته‌ی اساسی افراد و جامعه است و از خداوند می‌خواهیم که ما را نصیب گرداند و به وسیله‌ی آن عزت و بزرگواری گذشته‌ی امت خویش را حاصل کنیم و مردم از اخلاق عظیم پیامبر و خوبی رفتار صحابه و اخلاق زیبایشان با همدیگر و نیز با دشمنانشان گروه‌گروه در دایره‌ی اسلام داخل می‌شدند؛ به همین خاطر خداوند پیامبرش را صاحب اخلاق عظیم قرار داده که به عنوان اسوه و نمونه‌ای باشد و می‌فرماید: ﴿لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ﴾ [احزاب: ٢١]؛ زندگی پیامبر برای شما اسوه و نمونه خوبی است.

ابن کثیر می‌گوید: این آیه درباره‌ی اقتدا نمودن به پیامبر صلى الله علیه وسلم در اقوال و افعال و احوالش اصل بزرگی است و به همین خاطر در روز جنگ احزاب به صحابه رضی الله عنهم دستور داده شد که در صبر، پایداری، مرزداری، مجاهده و انتظارش گشایش از جانب پروردگار به پیامبر صلى الله علیه وسلم اقتدا کنند.
موقع شبکه الإسلامیه
ترجمه : عبدالعزیز حسین بر