کفاره این عمل آزاد کردن برده است. اگر مقدور نبود روزه گرفتن دو ماه پیاپی؛ و اگر این نیز مقدور نبود، غذا دادن به شصت فقیر و برای هر فقیر نصف صاع؛ و اگر این هم برایش مقدور نبود، کفاره ساقط خواهد شد.
از میان مبطلات روزه، کفاره تنها به جماع در روز رمضان تعلق میگیرد. و این کفاره متوجه کسی خواهد بود که روزه بر او واجب است و این عمل را عالمانه، عمدا و بدون فراموشی انجام داده باشد. اما کسیکه روزهی نفل یا نذر یا قضایی گرفته یا اینکه در سفر روزه دارد و مرتکب مجامعت میشود، کفارهای بر او نیست.
عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ رضی الله عنه قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم فَقَالَ: هَلَکْتُ، یَا رَسُولَ اللهِ، قَالَ: «وَمَا أَهْلَکَکَ؟» قَالَ: وَقَعْتُ عَلَى امْرَأَتِی فِی رَمَضَانَ، قَالَ: «هَلْ تَجِدُ مَا تُعْتِقُ رَقَبَهً؟» قَالَ: لَا، قَالَ: «فَهَلْ تَسْتَطِیعُ أَنْ تَصُومَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ؟» قَالَ: لَا، قَالَ: «فَهَلْ تَجِدُ مَا تُطْعِمُ سِتِّینَ مِسْکِینًا؟» قَالَ: لَا، قَالَ: ثُمَّ جَلَسَ، فَأُتِیَ النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم بِعَرَقٍ فِیهِ تَمْرٌ، فَقَالَ: «تَصَدَّقْ بِهَذَا» قَالَ: أَفْقَرَ مِنَّا؟ فَمَا بَیْنَ لَابَتَیْهَا أَهْلُ بَیْتٍ أَحْوَجُ إِلَیْهِ مِنَّا، فَضَحِکَ النَّبِیُّ صلی الله علیه وسلم حَتَّى بَدَتْ أَنْیَابُهُ، ثُمَّ قَالَ: «اذْهَبْ فَأَطْعِمْهُ أَهْلَکَ».[۱]
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که میگوید: مردی نزد رسول الله آمده و گفت: ای رسول الله! هلاک و نابود شدم. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «چه چیزی تو را هلاک کرده است؟» گفت: در رمضان (در حال روزه) با همسرم جماع کردم. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «آیا مالی داری که با آن بردهای آزاد کنی؟» گفت: نه؛ فرمود: «میتوانی دو ماه پیاپی روزه بگیری؟» گفت: نه؛ فرمود: «آیا برای تو مقدور است که شصت فقیر را غذا بدهی؟» گفت: نه. راوی میگوید: سپس آن مرد نشست. در این هنگام زنبیلی از خرما برای رسول الله صلی الله علیه وسلم آورده شد. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «این خرما را صدقه بده». وی گفت: آیا فقیرتر از ما هم هست؟ در مدینه خانوادهای محتاجتر از ما به این خرماها نیست. با شنیدن این سخنان، رسول الله صلی الله علیه وسلم چنان خندید که دندانهای پیشین مبارک آشکار شد. سپس فرمود: «این خرماها را ببر و به خانوادهات بده».
اموری که باعث قطع پیاپی بودن کفاره روزه نمیشود:
اموری که باعث قطع شدن پیاپی کفاره روزه نمیشود، عبارتاند از: دو عید فطر و قربان، سفر، بیماری که باعث افطار کردن روزه شود، حیض و نفاس.
[۱]– متفق علیه؛ بخاری حدیث شماره ۱۹۳۶ و مسلم حدیث شماره ۱۱۱۱ با لفظ مسلم