کسانی که به دنبال متشابهات قرآن هستند

بخاری و مسلم و نسایی و ابوداود از عایشه رضی الله عنها روایت کرده‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم پس از قرائت آیه‌ی:

﴿هُوَ ٱلَّذِیٓ أَنزَلَ عَلَیۡکَ ٱلۡکِتَٰبَ مِنۡهُ ءَایَٰتٞ مُّحۡکَمَٰتٌ هُنَّ أُمُّ ٱلۡکِتَٰبِ وَأُخَرُ مُتَشَٰبِهَٰتٞۖ فَأَمَّا ٱلَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمۡ زَیۡغٞ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَٰبَهَ مِنۡهُ ٱبۡتِغَآءَ ٱلۡفِتۡنَهِ وَٱبۡتِغَآءَ تَأۡوِیلِهِۦۖ وَمَا یَعۡلَمُ تَأۡوِیلَهُۥٓ إِلَّا ٱللَّهُۗ وَٱلرَّٰسِخُونَ فِی ٱلۡعِلۡمِ یَقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِۦ کُلّٞ مِّنۡ عِندِ رَبِّنَاۗ وَمَا یَذَّکَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ٧﴾ [آل عمران: ۷].

«اوست که کتاب (قرآن) را بر تو نازل کرده است؛ که بخشی از آن، آیه‌های “مُحْکَمات” است (و معانی مشخص و اهداف روشنی دارند و) آن‌ها اصل و اساس این کتاب هستند و بخشی از آن هم آیه‌های “مُتَشَابِهَات” است (و یک معنای قطعی و روشن ندارند و احتمالات مختلفی در آن‌ها می‌رود)؛ آنگاه، کسانی که در دل‌هایشان کژی است، برای فتنه‌انگیزی و تأویل نادرست آن، به دنبال متشابهات می‌افتند، در حالی که تأویل درست آن‌ها را کسی جز خدا نمی‌داند و آن کسانی که راسخ و ثابت‌قدم و اهل تعمق و ژرفا در دانش بوده هستند و وارسته و فرزانه هستند، می‌گویند که: ما به همه‌ی آن‌ها ایمان داریم و می‌دانیم که محکمات و متشابهات همه از سوی خدای ماست و این را جز صاحبان عقل سلیم که از هوی و هوس فرمان نمی‌برند، نمی‌دانند و متذکر نمی‌شوند».

فرمودند: «فَإِذَا رَأَیْتُمُ الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ، فَأُولَئِکَ الَّذِینَ سَمَّى اللَّهُ فَاحْذَرُوهُمْ».[۱]

«هرگاه کسانی را دیدید که به دنبال متشابهات قرآن هستند و از آن پیروی می‌کنند، از آن‌ها برحذر باشید، زیرا که اینان همان‌ها هستند که خداوند از آن‌ها نام برده است».

[۱]– صحیح بخاری (۴۵۴۷) و صحیح مسلم (۲۶۶۵).