چگونگی تشخیص ارتداد مغلظه و ارتداد مجرده.

۱- ارتداد مغلظه: شامل آن ارتدادی است که جنگ و کشتار و طعن و استهزاء بر ضد دین خدا صورت گیرد. هم چنین جنگیدن بر علیه اهل اسلام و استهزاء به اهل اسلام یا دعوت به کفر و انتشار آن یا دفاع از کفر و ممانعت از دین خدا یا زشت جلوه دادن دین خدا در انظار مردم یا اهانت به دین خدا همگی از انواع این ارتداد هستند. دلیل بر وجود این نوع ارتداد این آیه از قرآن است:

﴿وَإِن نَّکَثُواْ أَیْمَانَهُم مِّن بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُواْ فِی دِینِکُمْ فَقَاتِلُواْ أَئِمَّهَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنتَهُونَ﴾ [توبه: ۱۲]

«و اگر سوگند (و پیمانهای) خود را پس از عهد (و پیمان) خویش شکستند، و در دین شما طعن زدند، پس با پیشوایان کفر جنگ کنید؛ زیرا آنها عهد (و پیمانی) ندارند. باشد که (از کردار خود) دست بر دارند».

همچنین علماء فرموده اند که اگر رده‌ی مجرده تکرار شود و توبه ای که بعد از آن صورت گرفته شکسته شود، در این صورت شخص دچار ارتداد مغلظه شده و صاحب این ارتداد کشته می‌شود؛ بدون اینکه از وی طلب توبه گردد. الله می‌فرماید:

﴿إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ ثُمَّ کَفَرُواْ ثُمَّ آمَنُواْ ثُمَّ کَفَرُواْ ثُمَّ ازْدَادُواْ کُفْراً لَّمْ یَکُنِ اللّهُ لِیَغْفِرَ لَهُمْ وَلاَ لِیَهْدِیَهُمْ سَبِیلاً﴾ [نساء: ۱۳۷]

«همانا کسانی که ایمان آورده اند، سپس کافر شدند، باز ایمان آوردند، سپس کافر شدند، آنگاه بر کفر ( خود) افزودند؛ خداوند هرگز آنان را نخواهد بخشید، و آنها را به راه ( راست) هدایت نخواهد کرد».

۲- ارتداد مجرده: هر کس اوصافی که در ارتداد مغلظه وصف آن گذشت را نداشته باشد، دچار ارتداد مجرده گشته است؛ مانند کسی که دچار کفری شده باشد و حلالی را حرام کرده باشد یا حرامی ‌را حلال کرده باشد یا نماز نخواندن و…