چگونه رمضان را غنیمت بشماریم؟

برادر و خواهر مسلمان
رمضانی دیگر از راه می رسد، ماهی که به خاطر خصوصیات و ویژگیهای خاص خود بر همه ماههای سال برتری دارد:
– ماه روزه است که رمز بندگی و اخلاص است.
– ماه تقوی است که راه سعادت و خوشبختی است.
– ماه صبر و شکیبایی در عبادت و ترک گناه است که شیرینی و لذت ایمان را به بار می آورد.
– ماه توبه و استغفار است که رحمت بی کران الهی را بر بندگانش باز و موجبات غفران و بخشش را فراهم می سازد.
– ماه قیام و شب زنده داری و راز و نیاز با حق تعالی است و جلوه و شکوه بندگی و فقر در بارگاه احدیتش را در زیباترین صورتش به نمایش می گذارد؛ آن زمانی که بنده مقصر و گنهکار در اوج بندگی لب به اعتراف می گشاید و توبه خود را اعلام و احساس شرمساری و طلب عفو و بخشش و توفیق هدایت و عبادت و استقامت می نماید.
– ماه صدقات و انفاق در راه خداست که هر توانمندی می تواند با بذل مالش در راه خدا نفس خویش را تزکیه و اخلاق و رفتارش را تهذیب نماید و از نعمتی که خداوند بر او ارزانی داشته توشه ای برای آخرتش بیاندوزد.
– ماه خودداری از حلال و مباح در راه رضای خداست تا مسلمان بتواند خود را در جهات ترک گناهان و عادات زشت و ناپسند تربیت کند.
– ماه جهاد و مبارزه با هر نوع دشمن و بت درونی و بیرونی است که اخلاص دین و صفای قلب و تسلیم اندام در بارگاه احدیت را نوید می دهد.
– و بالاخره ماهی است که با عید فطر یا جشن شادی شادی عبادت خاتمه می یابد و آن حضور مسلمانان در مصلای بزرگی است که با او ده ها و صدها و شاید هزاران مسلمان دیگر شاهد این نیایش گروهی و سپاس همگانی به بارگاه حق تعالی باشند.
ضمن تبریک این ایام میمون و فرخنده، حال که دانستیم رمضان از چه خصوصیاتی برخوردار است که او را بر سایر ماه های سال برتری بخشیده بهتر است با یک برنامه ریزی درست به استقبال آن برویم تا بتوانیم رمضان را بهتر پاس بداریم و ایام و لحظات گرانبهای آن را بیشتر قدر بگذاریم و فرصت طلایی عبادت را در آن غنیمت بشماریم.

سه توصیه مهم:

۱-  اخلاص:
اخلاص یا همان «خدایی انجام دادن عبادت» را می بایست خیلی خوب به یاد داشت تا خدای ناکرده عبادتهایمان به خاطر ریا و خودنمایی و کسب شهرت دنیا پایمال نشود که خداوند متعال می فرماید: { و ما أمروا إلا لیعبدوا الله مخلصین له الدین } البینه/۵
یعنی: « و دستور داده نشدند مگر اینکه عبادت کنند خدای را با اخلاص در تمامی دین» یعنی اینکه تمامی عبادتها فقط برای خداوند تعالی انجام شود.
و نیز می فرماید: { و لو أشرکوا لحبط عنهم ما کانوا یعملون } انعام/۸۸
یعنی: « و اگر شرک ورزند البته باطل می شد آنچه انجام داده بودند »
پس نیت خود را در این عبادت بسیار ارزشمند اسلامی همانند سایر عبادتها برای خدای عزوجل خالص گردانید، باشد که به رضای حق تعالی نائل گشته و از اجر بیکران بهره مند گردید که در حدیث قدسی شریف آمده است:
« کل عمل ابن آدم له إلا الصیام فإنه لی و أنا أجزی به » یعنی: « همه کارهای بنی آدم برای اوست مگر روزه که خاص من است و من پاداش آن را خواهم داد.»

۲-  توبه:
که همان «احساس به ندامت و دست کشیدن از گناه و تصمیم به عدم بازگشت به آن» است، را بار دیگر در این روزهای مبارک تجدید کنیم زیرا عبادت عمراه با گناه لذت بندگی را ندارد و لذا صاحبش خود خسته و ملول می شود و نمی تواند راه عبادت را ادامه دهد و آنوقت است که احساس می کند عبادتش خشک و بی روح است. حال آنکه او اسباب استفاده از عبادت که همان صفای قلب و پاک کردن آن از هر نوع مهر و علاقه به گناه است، را مهیا نکرده است.
بیاد داشته باشیم که هر چه گنهکار باشیم باز هم در رحمت الهی باز است و هرگز نباید نومید شد که نومیدی خود گناه دیگری است. بلکه بیاد داشته باشیم که حق تعالی توبه کنندگان را می پذیرد و آنها را دوست دارد.

۳-  اراده و عزم راسخ )استقامت در دین( :
بیاد داشته باشیم که ماه رمضان ۲۹ الی ۳۰ روز بیشتر نیست که اگر سپری شد دیگر فرصت آن همه عبادت و اجر و فضیلت از دست رفته است پس خوب است که از اولین روز آن، خود را برای مشارکت در تمامی عبادات آماده کنیم و یقین داشته باشیم که هرگز از انجام عبادتی پشیمان نخواهیم شد بلکه برعکس احساس خواهیم کرد که کاش می توانستیم بهتر و بیشتر انجام دهیم. خداوند می فرماید:
} و الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا و إن الله لمع المحسنین } العنکبوت/۶۹
یعنی: «و کسانی که در راه ما به جهاد برخاستند البته آنان را به راهمان هدایتشان خواهیم کرد و براستی که خداوند با نیکوکاران است.»

توصیه های رمضانی:
۱-  صرف سحری در وقت سحر، چرا که مسلمان نه تنها به ظاهر مساله می نگرد بلکه روح و اثر آنرا نیز مد نظر قرار می دهد و سحر وقت فضیلت است و بلند شدن به قصد سحری خوردن خود فضیلتی است که نباید آنرا فراموش کرد.

۲- شرکت در نمازهای جماعت پنجگانه بخصوص نماز صبح و عصر را فراموش نکنیم که مواظبت بر آن نشانه ایمان و سبب استقامت در دین و اثر محبت خدا و رسول است.

۳-  تلاوت حداقل ۱۰ صفحه از قرآن کریم بعد از نماز صبح که تلاوت هر حرف از قرآن به ده برابر اجر دارد. و بخاطر بسپاریم که این ماه، ماه قرآن است و هر چه بیشتر به قرآن رو آوریم خود را به قرآن نزدیکتر نموده ایم. سعی کنیم همانند سلف صالحمان (گذشتگان نیکوکارمان) بیشتر عبادتمان در این ماه تلاوت قرآن باشد.

۴-  افطاری دادن به روزه داران خود فضیلتی است که پیامبر سلام بدان تشویق نموده و همانند اجر آن روزه دار را درارا می باشدو باعث مغفرت گناهان و نجات از آتش دوزخ است و نیز نشانه مهر و محبت اسلامی است و باعث ازدیاد روابط برادری خواهد شد.

۵-  انضباط و اخلاق اسلامی را در رمضان و بخصوص در حالت روزه بیشتر رعایت کنیم. به موقع و بانشاط در محل کارمان حاضر شویم و با توجه به روح معنویت روزه از کم حوصلگی و پرخاش کردن به دیگران جدا دوری کنیم، تا خدای ناکرده دانسته یا ندانسته بخاطر روزه مان بر آنان نبالیم بلکه برعکس اگر تا آنروز بداخلاق و بی حوصله بودیم، سعی کنیم همانطور که بر گرسنگی و تشنگی صبر می کنیم بر ترک اخلاق ناپسند و عادات زشت همانند دروغ، غیبت، نگاه به نامحرم، گوش دادن به آهنگ مبتذل و گناهان دیگر نیز صبر کنیم و به تربیت نفس خویش بپردازیم و بدانیم که می بایست تمامی انداممان روزه باشد.

۶-  سعی کنیم قبل از افطار نیم ساعتی را به تلاوت قرآن و مناجات اختصاص دهیم و این وقت بافضیلت را نمی بایست با مشغول شدن به سفره افطار هدر داد. رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: سه گروهند که دعایشان مستجاب است… یکی از آنها روزه دار است هنگام افطارش.

۷- افطار به موقع و عدم تاخیر بدون عذر، چرا که از سنت پیامبر اسلام افطار نمودن در اولین وقت دخول مغرب است.

۸-  شروع افطار با دعای: (بسم الله، اللهم لک صمت و بک آمنت و علی رزقک افطرت()
]همچنین دعای «ذهب الظمأ‌ و ابتلت العروق و ثبت الجر إنشاألله» نیز در سنت وارد شده است[

۹- سنت است روزه دار با رطب یا خرما و یا با آب شروع به افطار کند.

۱۰- از پرخوری پرهیز شود که خود سرچشمه همه بیماریها و منافی حکمت و فایده روزه است.

۱۱- از اسراف و تبذیر و ریخت و پاش کردن غذاها جدا خودداری شود که خود گناه بزرگی است و شایسته روزه دار نیست.

۱۲- سعی کنیم حتی الامکان در نماز تراویح شرکت کنیم در غیر اینصورت به قیام شب بپردازیم تا شامل فرموده رسول خدا شویم که می فرماید: «کسی که رمضان را با ایمان به خدا و برای کسب اجر، نماز شب به پا داشت گناهان ماقبل او بخشیده می شود.»

۱۴- سعی کنیم در ماه رمضان از مجالس لغو و لعب دوری کنیم و اوقات گرانبهای این ماه مبارک را در بازی و سرگرمیهای بیهوده یا خدای ناکرده در گناه و معصیت از دست ندهیمبلکه با تشکیل جلسه ای قرآنی به تحسین قرائت خود بپردازیم یا از عالمی دعوت کنیم تا برایمان قرآن را تفسیر نماید یا از احکام رمضان و روزه و عبادات برایمان بگوید که این ایام، ایام تقرب و بازگشت به خدا و دین است.

۱۴- نیکی به پدر و مادر را از مهمترین واجبات دینی مان بدانیم و سعی کنیم روابطمان را با همه مردم خوب کنیم و از خویشان و نزدیکان و همسایگان دیدن و احوالپرسی نماییم و نیازهای آنان را جویا شویم و به فقرا و مستمندان و یتیمان احسان کنیم.

۱۵- اگر رمضان را فصل زکات اموال خود قرار داده ایم سعی کنیم به مستحقین آن برسد و یا به کسی وکالت توزیع داده شود که از حال فقرا و مساکین جامعه باخبر باشد و با تقوی و خدا ترسی بتواند این امانت را به اهلش برساند.

۱۶- علاوه بر زکات فریضه سعی کنیم با صدقات و خیرات مستحب خود را به رحمت بی کران الهی نزدیک کنیم.

۱۷- زکات فطر غیر از فریضه سالیانه است که خاص به ماه رمضان است و لذا قبل از نماز عید می بایست به فقرا و مساکین برسد و توزیع آن چند روز قبل از عید فطر جائز است.

۱۸- اگر برای کسی میسر شود در این ماه به عمره خانه خدا مشرف شود فضیلت بسیار زیادی دارد،‌ و اجر آن همانند حجی است که همراه رسول خدا صلی الله علیه و سلم انجام بگیرد.

۱۹- اعتکاف ده روز آخر رمضان در مسجد به قصد تفرغ برای عبادت یکی از سنت های اسلامی است که مسلمان می تواند با احیای آن به روح و معنویت شب زنده داری و مناجات با خدا بیشتر پی ببرد و بخصوص اینکه یکی از این شبها مصادف خواهد بود با لیله القدر که اجر عبادت در آن بهتر از عبادت هزار ماه (۸۳ سال و ۴ ماه) است.

۲۰- شرکت در نماز عید فطر و شاهد حضور جماعت مسلمان، خود پایان بخش این موسم خیر و برکت است که تجدید عهدی است میان مسلمان با خدایش بر ادامه راه عبادت و بندگی و نیز مشارکت در خیر و خوشی جامعه مسلمان؛ و تبادل تبریک و لبخند مسرت از عبادت است.

آری برادر و خواهر مسلمان

بیایید ما و شما هم از جمله آن رستگارانی باشیم که رمضان را با اخلاص روزه گرفته و به عفو و گذشت الهی در این ماه خیر و برکت نائل گشته اندو خود را از عذاب آخرت نجات داده و مستحق پاداش بیکران الهی قرار داده اند. امید است با توفیق حق تعالی چنین باشد.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

تهیه:  عبدالسلام محمد رفیع ملایی