چهل و سومین پایه از پایه‌های ایمان: ترک حسادت

زیرا الله تعالى می­فرماید: ﴿وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ۵﴾ [الفلق: ۵]. «و از شر حسود وقتی حسودی کند [به الله پناه می­برم]». و همچنین می‌فرماید: ﴿أَمۡ یَحۡسُدُونَ ٱلنَّاسَ عَلَىٰ مَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِ…﴾ [النساء: ۵۴]. «آیا به خاطر آنچه که خداوند به انسان‌ها عطا نموده است به آنها حسادت میورزند».

همچنین پیامبر  صلی الله علیه وسلم فرموده است: «لاَ تَحَاسَدُوا وَلاَ تَبَاغَضُوا وَلاَ تَقَاطَعُوا وَکُونُوا عِبَادَ اللَّهِ إِخْوَانًا»^[۱]. «به یکدیگر حسودی نورزید و به یکدیگر بغض نکنید و باهم قطع رابطه ننمائید و از بندگان خداوند باشید که با یکدیگر برادرند». نویسنده حدیث دیگری آورده است که در دل همین حدیث است و از ذکر آن خودداری شده و در آدرس‌های همین حدیث موجود است و همچنین پیامبر  صلی الله علیه وسلم فرموده است: «لَا یَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ یَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلَاثٍ یَلْتَقِیَانِ فَیَصُدُّ هَذَا وَیَصُدُّ هَذَا وَخَیْرُهُمَا الَّذِی یَبْدَأُ بِالسَّلَامِ»^[۲]. «بر هیچ مسلمانی جایز نیست که با برادر خودش بیشتر از سه [روز] قهر کند و وقتی به هم می‌رسند از همدیگر روی برگردانند، و بین آن دو، شخصی بهتر است که زودتر سلام کند».

در این مورد امام بیهقی رحمه الله  آورده است: «از حسن [بصری] در مورد این سخن خداوند سوال شد: ﴿وَمِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ ۵﴾ [الفلق: ۵]. گفت: اولین گناهی است که در آسمان است»[۳]. احنف بن قیس گفته است: «پنج چیز همان‌گونه که من می‌گویم هستند: راحتی برای حسود وجود ندارد، دروغگو جوان‌مردی ندارد، پادشاهان وفا ندارند، زرنگی برای خسیس و بزرگی برای بشر بدکار»[۴]. از خلیل بن احمد: «شبیه‌ترین ظالم به مظلوم حسود است زیرا او دارای حالتی دائمی و عقلی سرگشته و غمی لازم است»^[۵]. بشر بن حارث حافی گفته است: «دشمنی در نزدیکان و حسادت در همسایگی و منفعت در برادری است»[۶]. مبرد شعری سروده است[۷]:

عین الحسود علیک الدهر حارسه		تبدی الـمساوئ والإحسان تخفیه
یلقاک بالبشر یبدیه مکاشره		والقلب منکتم فیه الذی فیه
إن الحسود بلا جرم عداوته		ولیس یقبل عذرا فی تجنیه

«چشم حسود در تمام ایام و زمانه نگهبان توست و زیر نظر دارد، بدی­ها و عیب­های تو را آشکار می­کند، و خوبی­ها ونیکی­های تو را پنهان می­نماید، حسود با تو با خوشروئی برخورد می­کند و در ملاقات با تو بشاشت و خندیدن را آشکار می­کند، در حالی‌که کینه تورا در قلب پنهان می­سازد، انسان حسود دشمنی­هایش بی­جهت است، و در متهم کردن هیچ عذری را نمی­پذیرد».

 

 

 

[۱]– صحیح بخاری: ۶۰۶۴- ۶۰۶۵- ۶۰۶۶- ۶۰۶۷؛ صحیح مسلم: ۶۶۹۰- ۶۶۹۵- ۶۷۰۱- ۶۷۰۳- ۶۷۰۴- ۶۷۰۶؛ سنن ابو داود: ۴۹۱۰؛ سنن ترمذی: ۱۹۳۵؛ سنن ابن ماجه: ۳۸۴۹؛ صححه آلبانی.

[۲]– صحیح بخاری: ۶۰۷۷- ۶۲۳۷؛ صحیح مسلم: ۶۶۹۷، سنن ترمذی: ۱۹۳۲؛ و شیخ آلبانی آن را صحیح دانسته است.

[۳]– شعب الإیمان: ۶۶۳۲- ۶۶۳۳٫

[۴]– شعب الإیمان: ۶۶۳۴- ۸۵۰۳٫

[۵] – شعب الإیمان: ۶۶۳۵٫

[۶] – شعب الإیمان: ۶۶۳۶٫

[۷]– شعب الإیمان: ۶۶۴۰٫