چرا صحابه را دوست داریم؟

الحمدلله وحده والصلاه والسلام على من لا نبی بعده نبینا محمد وعلى آله وصحبه، أما بعد:

همانا که محبت و علاقه به اصحاب رسول الله ص در نزد اهل سنت و جماعت از اصول ایمان قلمداد می‌شود. چرا که این گروه (صحابه) برگزیدگان بشریت به شمار می‌آیند. آنان کسانی هستند که خداوند عز وجل ایشان را برای مصاحبت با رسولش و انتشار دینش انتخاب کرد. همان کسانی که وظیفه سنگین حفظ دین و تبلیغ آن را به نسل‌های آینده به نحو احسن انجام دادند. و گفتنی است که اگر این گروه برگزیده نبود شریعت اسلام نیز مانند دین یهود و مسیحیت دستخوش تحریف می‌شد. حال اگر کسی در صلاحیت و صداقت صحابه ایراد وارد کند در واقع به کتاب و سنتی که به وسیله ایشان به ما رسیده است طعن وارد کرده است.

از جانب دیگر، آیات و احادیث زیادی در فضیلت صحابه وارد شده است که دوست داشتن و دفاع از آنها، و دشمنی با کسانی که به ایشان توهین می‌کنند را بر ما واجب می‌کند.

بنابراین، ما صحابه را دوست داریم برای اینکه:

۱ ـ  خداوند تعالی از ایشان راضی گشته است، چنان که می‌فرماید لَقَدْ رَضِیَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یُبَایِعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَهِ فَعَلِمَ مَا فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّکِینَهَ عَلَیْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِیبًا «۱۸٫ (الفتح: ۱۸).
«خداوند از مؤمنان ـ هنگامى که در زیر آن درخت (بیعه‌الرضوان‌ که‌ در حدیبیه‌ انجام‌ گرفت) با تو بیعت کردند ـ راضى و خشنود شد; خدا آنچه را در درون دلهایشان (از ایمان و صداقت) نهفته بود مى‏دانست; از این رو آرامش را بر دلهایشان نازل کرد و پیروزى نزدیکى (یعنى فتح‌ خیبر) بعنوان پاداش نصیب آنها فرمود».

۲ ـ  برای اینکه خداوند تعالی به صفت ایمان از صحابه یاد کرده است، چنانکه فرموده است “هُوَ الَّذِیَ أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِینَ” «۶۲» . (الأنفال: ۶۲).
«خداوند است که تو را، با یارى خود و مؤمنان، تقویت کرد».

۳ ـ صحابه را دوست داریم زیرا خداوند آنها را تایید کرده و آنها را رستگار خوانده و به ایشان وعده بهشت داده است، در این باره می‌فرماید: لَـکِنِ الرَّسُولُ وَالَّذِینَ آمَنُواْ مَعَهُ جَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ وَأُوْلَـئِکَ لَهُمُ الْخَیْرَاتُ وَأُوْلَـئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ «۸۸»  أَعَدَّ اللّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا ذَلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ «۸۹». (التوبه: ۸۸-۸۹).
«ولى پیامبر و کسانى که با او ایمان آوردند، با اموال و جانهایشان جهاد کردند; و همه نیکیها براى آنهاست; و آنها همان رستگارانند! خداوند براى آنها باغهایى از بهشت فراهم ساخته که نهرها از زیر درختانش جارى است; جاودانه در آن خواهند بود; و این است رستگارى (و پیروزى) بزرگ!».

۴ ـ  صحابه را دوست داریم زیرا خداوند درباره آنها فرموده است: کُنتُمْ خَیْرَ أُمَّهٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ «۱۱۰» . (آل عمران: ۱۱۰).
«شما بهترین امتى بودید که به سود انسانها آفریده شده‏ اند».
ابن عباس م در تفسیر این آیه می‏گوید: منظور کسانی هستند که با محمد ص هجرت کردند.

۵ ـ  صحابه را دوست داریم زیرا خداوند عز وجل نیز آنها را دوست دارد، آنچنانکه فرموده است: ﮋﮤ ﮥﮦ ﮧ ﮨ    ﮩﮊ. (المائده: ۵۴). «خداوند به زودی قومی را به وجود می‏آورد که آنها را دوست دارد و آنها نیز خداوند را دوست دارند». حسن بصری می‌گوید: قسم به خدا که این آیه در باره مردم حروراء[۱] نازل نشده است بلکه درباره ابوبکر و عمر و یارانشان نازل شده است.

۶ ـ  صحابه را دوست داریم زیرا که خداوند از آنها با صفت ایمان یاد کرده است، در این باره می‌فرماید: وَالَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالَّذِینَ آوَواْ وَّنَصَرُواْ أُولَـئِکَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَّهُم مَّغْفِرَهٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ «۷۴» . (الأنفال: ۷۴).
«و آنها که ایمان آوردند و هجرت نمودند و در راه خدا جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و یارى نمودند، آنان مؤمنان حقیقى‏اند; براى آنها، آمرزش (و رحمت خدا) و روزى شایسته‏اى است».
آنها را دوست داریم چرا که پیامبر ص محبتشان را نشانه ایمان، و بغضشان را نشانه نفاق دانسته است، عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ: «آیَهُ الْمُنَافِقِ ثَلاثٌ: إِذَا حَدَّثَ کَذَبَ، وَإِذَا وَعَدَ أَخْلَفَ، وَإِذَا اؤْتُمِنَ خَانَ». (بخارى:۳۳).

از ابوهریره t روایت است که نبی اکرم ص فرمود: «نشانه منافق، سه چیز است: اول اینکه در صحبت‏های خود، دروغ می‏گوید. دوم اینکه خلاف وعده، عمل می‏کند. سوم اینکه در امانت، خیانت می‏کند».

نشانه ایمان دوست داشتن انصار و نشانه منافق تنفر از انصار می‏باشد.

۷ ـ  صحابه را دوست داریم زیرا پیامبر ص ما را از بدگویی آنها منع کرده است، و فرموده ‏اند: «إذا ذکر أصحابی فأمسکوا». (الطبرانی). هرگاه درباره‏ی صحابه من صحبت به میان آمد از بدگویی آنها خودداری کنید.

۸ ـ  صحابه را دوست داریم زیرا پیامبر ص آنها را سبب امنیت امت اسلام دانسته است، در این باره فرموده‏اند: «النجوم أمنه للسماء، فإذا ذهبت النجوم أتى السماء ما توعد، وأنا أمنه لأصحابی فإذا ذهبتُ أتى أصحابی ما یوعدون، وأصحابی أمنه لأمتی، فإذا ذهب أصحابی أتى أمتی ما یوعدون». (مسلم).

ستاره‏ها سبب امنیت آسمان هستند پس هر گاه از بین بروند وعده‏ ی (ناآرامی) آن فراخواهد رسید، و من سبب امنیت اصحابم هستم، پس هر گاه از دنیا رفتم وعده‏ی ناآرامی در آنها فراخواهد رسید، و اصحابم سبب امنیت امتم هستند، پس هرگاه آنها از دنیا رفتند وعده‏ی ناآرامی در امت من فراخواهد رسید.

۹ ـ صحابه را دوست داریم برای اینکه پیامبر ص آنها را بهترین مردم معرفی کرده است، چنانکه می‏فرماید: «خیر أمتی القرن الذی بعثت فیه، ثم الذین یلونهم، ثم الذین یلونهم». (مسلم). بهترین افراد امت من کسانی هستند که من در بین آنها مبعوث شده‏ام (صحابه)، سپس کسانی که بعد از ایشان می‏آیند (تابعین)، و سپس کسانی که بعد از ایشان می‏آیند (تبع تابعین).

۱۰ ـ  صحابه را دوست داریم زیرا که پیامبر ص ما را از ناسزا گفتن به آنها باز داشته است، و فرموده است: «لا تسبوا أصحابی ، فوالذی نفسی بیده لو أنَّ أحدکم أنفق مثل أحد ذهباً ما بلغ مُدَّ أحدهم ولا نصیفه». (مسلم). به اصحاب من ناسزا نگویید، قسم به آن کسی که جان من در دست اوست (خداوند) اگر هر یک از شما به اندازه‏ی کوه احد طلا بخشش کند، نمی‏تواند به اندازه‏ی نصف کف دست، حسنات آنها نیکی کرده باشد، چه برسد به اندازه یک کف دست.

۱۱ ـ         صحابه را دوست داریم زیرا پیامبر ص کسی را که به آنها ناسزا بگوید لعنت کرده است چنانکه می‏فرماید: «لعن الله من سب أصحابی». (الطبرانی). خداوند لعنت کند کسی که به اصحاب من ناسزا بگوید.

۱۲ ـ صحابه را دوست داریم زیرا پیامبر ص فرموده ‏اند که نصرت و گسترش دین توسط ایشان و یارانشان خواهد بود، و این چنین هم شد. ایشان در این باره فرموده‏ اند: «یأتی على الناس زمان، یغزو فئام من الناس، فیقال: فیکم من صاحب رسول الله ص؟ فیقولون: نعم، فیفتح لهم، ثم یأتی على الناس زمان، فیغزو فئام من الناس، فیقال لهم: فیکم من صاحب أصحاب رسول الله ص؟ فیقولون: نعم، فیفتح لهم، ثم یأتی على الناس زمان، فیغزو فئام من الناس، فیقال لهم: هل فیکم من صاحب من صاحب أصحاب رسول الله ص؟ فیقولون: نعم، فیفتح لهم». (بخاری ومسلم). یعنی: زمانی فرا می‏رسد که گروهی از مردم جهاد می‏کنند، از آنها پرسیده می‏شود که آیا در بین شما کسی هست که همراهی رسول الله ص کرده باشد، می‏گویند بله، و بدینوسیله پیروز می‏شوند، سپس زمان دیگری فرا می‏رسد و گروهی از مردم جهاد می‏کنند، به آنها گفته می‏شود: آیا در میان شما کسی که صحابه‏ی پیامبر را همراهی کرده باشد، می‏گویند: بله، آنگاه پیروز می‏شوند، سپس زمانی فرا می‏رسد که گروهی از مردم به جهاد می‏پردازند، از آنها سوال می‏شود که آیا در بین شما کسی هست که همراهان صحابه را همراهی کرده باشد، می‏گویند: بله، پس پیروز می‏شوند.

۱۳ ـ     صحابه را دوست داریم چون آنها وزیران پیامبر ص و یاران ایشان بودند، پیامبر ص در این باره می‏فرمایند: «إن الله تبارک وتعالى اختارنی، واختار لی أصحاباً، فجعل لی منهم وزراء وأنصاراً وأصهاراً، فمن سبهم فعلیه لعنه الله والملائکه والناس أجمعین، لا یقبل منه یوم القیامه صرف ولا عدل». (حاکم و آنرا صحیح دانسته است). یعنی خداوند تبارک و تعالی مرا برگزید، و همچنین برای من یارانی برگزید، و برایم از بین این یاران وزیران و یاوران و خویشانی قرار داد، پس اگر کسی به آنها ناسزا بگوید لعنت خداوند و ملائکه و تمامی مردم بر او باد، و در روز قیامت هیچگونه توبه و فدیه‏ای از او قبول نمی‏شود.

۱۴ ـ     صحابه را دوست داریم زیرا دوست داشتنشان دلیل بر دوست داشتن پیامبر ص می‏باشد، و نفرت از ایشان نیز دلیل بر نفرت از پیامبر ص می‏باشد، رسول الله ص در این باره می‏فرماید: «الله الله فی أصحابی، لا تتخذوهم غرضاً بعدی، فمن أحبهم فبحبی أحبهم، ومن أبغضهم فببغضی أبغضهم، ومن آذاهم فقد آذانی، ومن آذانی فقد آذى الله، ومن آذى الله أوشک أن یأخذه».
«شما را بخدا، شما را بخدا، راجع به یاران (خدا را در نظر داشته باشید) آنها را بعد از من هدف-انتقاد- خود قرار ندهید هرکس که آنها را دوست داشته باشد، بخاطر دوستى من با آنها دوستى می‏کند، و هر کس که بر آنها بغض بورزد بخاطر دشمنى با من بر آنها بغض می‏ورزد، و هر کس آنها را اذیت کند، مرا اذیت کرده است، و کسى که مرا اذیت کند خدا را اذیت کرده است، و کسى که خدا را اذیت کند بزودى او را بسزایش می‏رساند». (أحمد وترمذی واو آن را حسن دانسته است).

۱۵ ـ     صحابه را دوست داریم زیرا پیامبر ص نگه داشتن احترام ایشان و منزلتشان را نگهداری مکانت خود دانسته است، آنچنانکه می‏فرماید: «احفظونی فی أصحابی، ثم الذین یلونهم، ثم الذین یلونهم». (ابن ماجه، وآلبانی آن را تصحیح کرده است). یعنی منزلت مرا با نگه داشتن حرمت اصحابم و کسانی که تا دو قرن بعد از ایشان می‏آیند حفظ کنید.

۱۶ ـ     صحابه را دوست داریم زیرا آنها از اهل علم و فضیلت و اخلاق و راستگویی هستند، آنچنانکه پیامبر ص در این باره می‏فرماید: «أرأف أمتی بأمتی أبوبکر، وأشدهم فی دین الله عمر، وأصدقهم حیاء عثمان، وأقضاهم علی، وأفرضهم زید بن ثابت، وأقرؤهم أبیّ، وأعلمهم بالحلال والحرام معاذ بن جبل، ألا وإن لکل أمه أمیناً، وأمین هذه الأمه أبوعبیده بن الجراح». (حاکم).
مهربانترین فرد امتم برای امتم ابوبکر است، و محکم‏ترینشان در امر دین عمر است، و باحیاترینشان عثمان و بهترینشان در قضاوت علی و داناترینشان در علم میراث زید بن ثابت و آگاه‏ترینشان به قرائت قرآن ابیّ بن کعب و عالم‏ترینشان در حلال و حرام معاذ بن جبل می‏باشد، و در هر امتی امینی وجود دارد و امین امت من ابو عبیده بن الجراح است.

ابن مسعود س اینگونه اصحاب پیامبر ص را توصیف می‏کند:

وقتی که خداوند به قلب بندگانش نظر افکند قلب محمد ص را بهترین قلب بندگانش یافت، آنگاه بود که او را برای خود برگزید و به پیامبری مبعوث کرد، سپس برای بار دیگر به قلب بندگانش نظر افکند و قلب اصحاب پیامبر ص بهترین قلبهای بندگانش یافت، آنگاه بود که آنها را وزیران پیامبر ص قرار داد تا در راه دینش جنگ کنند.

و همچنین می‏فرماید: هر کس که می‏خواهد از سنت پیروی کند به کسانی که فوت کرده‏اند اقتدا نماید، زیرا نمی‏دانی آن کسی که زنده است دچار فتنه می‏شود یا نه، و آن کسانی که از دنیا رفته‏اند اصحاب پیامبر ص هستند، کسانی که از بین امت اسلام از همه در باور دینی‏شان قوی‏تر و عالمتر بودند و تکلفشان در دین از همه کمتر بود، قومی بودند که خداوند آنها را برای همراهی پیامبرش ص و برپا کردن دینش برگزید، قدر و منزلت آنها را بدانید و به روش آنها اقتدا کنید چرا که آنها بر هدایت و راه راست بودند.

فرموده امام اهل سنت احمد بن حنبل : در باره‏ی صحابه:

و از جمله مسایل واضح و آشکار بیان کردن نیکی‏های تمامی اصحاب رسول الله ص می‏باشد، و همچنین خویشتن داری از بازگو کردن اشتباهات و مخالفت‏هایی که در بین آنها رخ داده است نیز از جمله همین مسایل می‏باشد، بنابراین اگر کسی به اصحاب رسول الله ص یا یکی از آنها ناسزا بگوید، یا به آنها توهین یا طعنه وارد کند، یا به ذکر معایب آنها بپردازد و از آنها یا یکی از آنها عیب جویی کند، چنین شخصی مبتدع، رافضی، ناپاک، و مخالف اهل سنت است، و خداوند هیچ‏گونه توبه و فدیه‏ای را از او قبول نمی‏کند، و بر خلاف آن دوست داشتن صحابه سنت است، و دعا کردن در حقشان از قربات می‏باشد، و اقتدا کردن به آنها وسیله نجات، و در پیش گرفتن راه و روش آنها فضیلت به حساب می‏آید. و صحابه پیامبر ص بهترین مردم هستند، شایسته‏ی هیچ کس نیست که از آنها بدگویی کند، یا اینکه به آنها طعنه، عیب و توهین وارد نماید.

فرموده امام آجری : در باره‏ی صحابه:

و از جمله چیزهایی که خداوند توفیقش را داد که در کتابم: (شریعه) به رشته تحریر در آورم فضایل رسول الله ص می‏باشد، و بعد از آن به ذکر فضایل صحابه کرامش خواهم پرداخت، آن کسانی که خداوند آنان را برگزید و برای پیامبرش وزیر، خویشاوند، یاور و خلفای او برای امتش قرار داد، و آنها مهاجرین و انصار هستند، خداوند از آنها در قرآن به زیباترین اوصاف یاد کرده است، و همچنین در قرآن آمده است که خداوند از آنها در تورات نیز به بهترین اوصاف یاد کرده است، و این فضل خداوند است، آن خداوندی که از فضل بسیار بزرگ و عظیمی برخوردار است و آن را به هر کس که بخواهد عطا می‏کند.

مهاجرین: مهاجرین آن کسانی هستند که به خداوند و رسولش ص ایمان آوردند، و با عملشان ایمانشان را ثابت کردند، با پیامبر ص در تمام سختی‏ها ایستادگی کردند، ذلت و گشنگی در راه خدا را بر عزت و سیری در راه غیر خدا ترجیح دادند. در راه رضای خداوندی با خویش و ناخویش در افتادند، با پیامبر ص هجرت کردند، و پدر و مادر و خانواده و قبیله و ثروت و دارایی خود را در این راه رها کردند، و با تنگدستی به مدینه آمدند، تمام اینها به سبب آن محبتی بود که به خداوند تبارک وتعالی و رسول گرامیش داشتند.

خداوند و رسولش از تمام کسان و چیزهایی که ذکر کردیم برایشان مهمتر بودند، و این به سبب ایمان راستین، عقل صحیح، نفس پاک، رای درست، صبر شکیبا، و توفیق خداوند عز وجل بود، خداوند می‏فرماید “رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ أُوْلَئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ” «۲۲»  . (المجادله: ۲۲). «خداوند از آنها خشنود است و آنها نیز از خداوند خشنودند، آنها حزب الله‌اند، بدانید حزب‌الله پیروزان و رستگارانند».

انصار: کسانی هستند که خداوند آنان را برای نصرت و یاری دینش و پیروی از پیامبرش برگزید، از وقتی که پیامبر ص هنوز در مکه بود ایمان آوردند، با او بیعت کردند، و در بیعتشان با او صادق بودند، او را دوست داشتند و به یاریش برخاستند، و از آن نوری که بر او نازل شد پیروی کردند، به سبب محبتی که به پیامبر ص داشتند از او خواستند تا با ایشان به مدینه بیاید، ولی پیامبر به ایشان فرمود که هنوز وقتش نرسیده، سپس آن مهاجرینی که در مکه با پیامبر ص بیعت کرده بودند به شهر خود مدینه بازگشتند و خبر ایمان خود را به پیامبر برای برادران خود بازگو کردند، پس آنها نیز ایمان آوردند و در این راه استوار ماندند.

وقتی که پیامبر ص به سوی ایشان هجرت فرمودند بسیار خوشحال شدند و مقدمشان را گرامی داشتند و با آغوش باز از او استقبال کردند، و او را اکرام و تعظیم نمودند، و دانستند که این هجرت مبارک نعمتی بزرگ از جانب خداوند برای آنها می‏باشد.

سپس بقیه مهاجرین از مکه آمدند، انصار از هجرت آنها نیز بسیار خوشحال شدند، به نحو احسن به آنها نیکی کردند، خانه‏های خود را بین همدیگر تقسیم کردند، آنها را بر زن و بچه‏ی خود ترجیح دادند، بسیار آنها را دوست داشتند، و بعد از اینکه با هم دشمنی و عداوت داشتند به توفیق خداوند قلبهایشان با هم اُنس گرفت و در راه او با هم برادر شدند.

خداوند در وصف صحابه می‏فرماید: وَإِن یُرِیدُواْ أَن یَخْدَعُوکَ فَإِنَّ حَسْبَکَ اللّهُ هُوَ الَّذِیَ أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِینَ «۶۲»  وَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنفَقْتَ مَا فِی الأَرْضِ جَمِیعاً مَّا أَلَّفَتْ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَـکِنَّ اللّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ «۶۳». (الأنفال: ۶۲-۶۳ ).
«و اگر بخواهند تو را فریب دهند، خدا براى تو کافى است; او همان کسى است که تو را، با یارى خود و مؤمنان، تقویت کرد و دلهاى آنها را با هم، الفت داد! اگر تمام آنچه را روى زمین است صرف مى‏کردى که میان دلهاى آنان الفت دهى، نمى‏توانستى! ولى خداوند در میان آنها الفت ایجاد کرد! او توانا و حکیم است!».

و در جای دیگر نیز می‏فرماید: وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْکُرُواْ نِعْمَهَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنتُمْ عَلَىَ شَفَا حُفْرَهٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَکُم مِّنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ «۱۰۳» . (آل عمران: ۱۰۳).
«و نعمت (بزرگ) خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دلهاى شما، الفت ایجاد کرد، و به برکت نعمت او، برادر شدید! و شما بر لب حفره‏اى از آتش بودید، خدا شما را از آن نجات داد».

پس همه صحابه از مهاجرین و انصار با هم بر محبت خداوند عز وجل و رسول گرامیش ص، و بر همکاری و همدلی برای یاری دین پیامبر ص و اجرا کردن دستورات ایشان در هر حالت خوش و ناخوشی متفق شدند، و از هیچ کس در این را واهمه‏ای نداشتند.

به همین سبب خداوند از مهاجرین و انصار در قرآن بیش از چند بار با بهترین اوصاف یاد کرده است، و به همه‏ی آنها وعده بهشت برین را داده است، آن بهشتی که در آن جاویدان هستند، و فرموده است که او از صحابه و آنها نیز از خداوند خشنود گشته‏اند: عَنْهُ أُوْلَئِکَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. (المجادله: ٢٢). «آنها حزب الله‌اند، بدانید حزب‌الله پیروزان و رستگارانند».

فرموده امام ذهبی : در باره‏ ی صحابه:

کسی می‏تواند فضایل صحابه را بداند که زندگی و تعاملشان را در زمان پیامبر ص و بعد از وفات ایشان مورد بررسی قرار دهد، آنانی که با هم در ایمان آوردن، جنگیدن با کفار، نشر دین، برپا کردن امور دین، بالا بردن شان دستور خداوند و پیامبرش، یاد آموزی فریضه‏ها و سنتهای پیامبر ص به دیگران، در تمام این امور از هم پیشی می‏گرفتند، و اگر صحابه نبودند به هیچ وجه نه اصل و نه فرعی از دین الهی به ما نمی‏رسید، و به هیچ وجه از اخبار و احادیث پیامبر ص با خبر نمی‏شدیم. بنابراین اگر کسی به آنها طعنه بزند، یا به آنها ناسزا بگوید، به کلی از دین اسلام خارج می‏شود، زیرا طعنه زدن به صحابه مبنی بر اعتقاد داشتن به نادرستی آنها می‏باشد، و دلالت بر حقد آنها بر صحابه می‏دهد، و باعث انکار و رد آن اوصافی می‏شود که خداوند در قرآن کریم و رسول الله ص در سنت پاکش از آن یاد کرده‏اند.

و همچنین صحابه بهترین اسباب رسیدن به احادیث پیامبر ص هستند، و اگر کسی به اسباب طعن وارد کند در حیقیقت طعن بر اصل (پیامبر ص) وارد کرده است، و توهین به ناقل نصوص شریعت، در حقیقت توهین به خود نصوص می‏باشد، و این مساله برای هر کسی که اهل تدبر باشد، و از نفاق و کفر و الحاد در عقیده‏اش به دور باشد قابل درک است. (الکبائر ص ۲۷۴).

فضیل بن عیاض : می‏گوید: محبت صحابه ذخیره‏ای برای آخرت است، خدا رحمت کند کسی را که بر صحابه محمد ص رحمت بفرستدد.

و عبدالله بن المبارک : نیز می‏گوید: اگر در شخصی دو ویژگی وجود داشته باشد امیدوارم که از عذاب روز قیامت نجات یابد، راستگویی، و محبت اصحاب محمد ص.

و ابوبکر بن الطیب نیز اشعاری در وصف بعضی از صحابه سروده است که این مضمون را در بر دارد: من به الگو بودن علی آنچنان معتقد هستم که به نجات ابوبکر از آتش جهنم معتقدم، و از عمر و همراهانش احساس رضایت دارم، و به هیچ وجه راضی نبودم که عثمان در خانه‏اش به قتل برسد، تمام صحابه در نزد من قدوه و بزرگ هستند، و آیا با چنین اعتقادی مورد ملامت قرار می‏گیرم؟!، خدایا اگر می‏دانی که من آنها را فقط به خاطر رضا و خشنودی تو دوست دارم پس مرا از آتش جهنم نجات ده.

۱ ـ حروراء نام منطقه‏ای در عراق است که خوارج در آن ساکن بودند.

تهیه : خالد ابوصالح