پیروی از هوی و هوس و خواهشات نفسانی

یکی از بارزترین صفات اهل بدعت پیروی از هوی و هوس و خواهشات نفسانی می باشد. و بر این اساس است که واژه  اهل بدعت و «اهل الاهواء» بر آنها اطلاق می شود. خداوند متعال در توصیف آنها می فرماید: «أَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلی‏ عِلْمٍ» (جاثیه: ۲۳) «آیا دیده‌ای کسی را که معبود خود را هوای (نفسانی) خویش قرار داد و الله از روی علم او را گمراه کرد».

ابن کثیر رحمه الله می گوید: «یعنی فقط گوش به فرمان هوای نفس است. هرگاه نفس وی امری را نیکو شمارد، آن را انجام می دهد و هرگاه امری را زشت و قبیح بداند، آن را ترک می کند. و در برابر باور معتزله مبنی بر قاعده ی حسن و قبح عقلی، چنین استدلال می شود».[۱]

و رسول خدا خبر دادند که یکی از ویژگی های لاینفک اهل بدعت، پیروی از هوی و هوس و خواهشات نفسانی می باشد که هرگز از آنها جدا نمی شود. چنانکه در حدیث تفرقه امت فرمودند: «إِنَّ أَهْلِ الْکِتَابِ افْتَرَقُوا فی دینِهِمْ عَلَى ثِنْتَیْنِ وَسَبْعِینَ مِلَّهً، وَإِنَّ هَذِهِ الْأُمَّهَ سَتَفْتَرِقُ عَلَى ثَلَاثٍ وَسَبْعِینَ مِلَّهً»- یَعْنِی اَهْلَ الْأَهْوَاءَ – کُلُّهَا فِی النَّارِ إِلَّا وَاحِدَهً وَهِیَ الْجَمَاعَهُ. وَإِنَّهُ سَیَخْرُجُ مِنْ أُمَّتِی أَقْوَامٌ تَجَارَى بِهِمْ تِلْکَ الْأَهْوَاءُ، کَمَا یَتَجَارَى الْکَلْبُ لِصَاحِبِهِ[۲]  لَا یَبْقَى مِنْهُ عِرْقٌ وَلَا مَفْصِلٌ إِلَّا دَخَلَهُ»:[۳] «اهل کتاب در دین شان به هفتاد دو فرقه تقسیم شدند و این امت به هفتاد و سه فرقه تقسیم خواهد شد» – منظور از این فرقه ها، اهل بدعت می باشد- همگی آنها در آتش دوزخ خواهند بود مگر یک گروه؛ و آن جماعت است. و آگاه باشید که آن بدعت ها چنان در میان گروه هایی از امتم جریان خواهد داشت که هاری سگ به صاحبش منتقل شده و در تمام رگ ها و مفصل های وی نفوذ می کند».

[۱] – تفسیر ابن کثیر: ۵/۱۵۰

[۲] – بیماری است که انسان در اثر گاز گرفتگی سگ به آن دچار می شود و در اثر آن بیماری شبیه جنون به وی دست می دهد. و سگ انسان را گاز نمی گیرد مگر اینکه بیماری هایی را به او منتقل می کند چنانکه گاهی چنان از نوشیدن آب خودداری می کند که از تشنگی می میرد. النهایه، ابن کثیر: ۴/۱۹۵؛

[۳] – ابو داود: ۵/۵-۶: ۴۵۹۷؛ دارمی: ۲/۳۱۴؛ مسند احمد: ۴/۱۰۲ و آلبانی در «ظلال الجنه تخریج السنه» می گوید: این حدیث صحیح است. نگا: السنه ابن ابی عاصم مع ضلال الجنه، ص: ۳۳