پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم و زن(۱)

• بقلم/ دکتر عادل شدی

دشمنان قسم خورده‫ی اسلام همواره در تلاش بوده‫اند تا با روشهای موذیانه‫ی خویش تیشه به ریشه‫ی درخت تنومند اسلام زنند، و در این راستا از هیچ مکر و حیله و دروغ و نیرنگی دریغ نکرده‫اند. و تبلیغات دروغین بسیاری را بر علیه اسلام و در بین مردم جاهل رواج داده‫اند تا چهره‫ی نورانی آفتاب هدایت را در اذهان عمومی دگرگون جلوه دهند.

خفاشان شب پرست و دشمنان توحید و عدالت و رستگاری در تبلیغات دروغین خویش ادعا کرده‫اند اسلام به زن ظلمها و ستمها روا داشته و حق او را ضایع نموده، او را چون کنیزی برای مرد و وسیله‫ برآورد کننده شهوت او قرار داده است!

این ادعاهای پوچ و بیهوده هرگز نمی‫تواند در مقابل کرامت و عزت و شرف و جایگاهی که دین مبین اسلام برای زن قرار داده است کوچکترین استقامتی داشته باشد. پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم زن را از منجلاب پستیها و سوء استفاده‫های جامعه رهایی داده، مکانت و جایگاهی بس بزرگ را برای او مشخص نموده است. و در روایتهای بسیاری آمده که آنحضرت برای زن احترام خاصی قائل بود، و همواره به مهربانی و عدالت و همیاری و مشورت با خانمها تأکید داشته‫اند، وبرای زنها حقوقی معین کرده‫اند که هرگز زن پیش از آن آرزویش را نمی‫کرد!

زن قبل از اسلام موجودی پست و حقیر و کالایی بی‫ارزش در دست مرد خودخواه بود، و عربها زن را عار و ننگ می‫دانستند، تا بدانجا که برخی از عربهای قبل از اسلام به زنده بگور کردن دخترانشان مشهور بودند. و قرآن کریم این تصویر غیر انسانی، و ننگ و جهالت تاریخ بشریت را چنین به تصویر کشیده است:

 [النَّحْل: ۵۸ – ۵۹].

{و چون یکی از آنان را به [ولادت] دختر مژده دهند [از شدت خشم] چهره اش سیاه گردد، ودرونش از غصه واندوه لبریز و آکنده شود!! (۵٨) به سبب مژده بدی که به او داده اند، از قوم و قبیله اش [در جایی که او را نبینند] پنهان می شود [و نسبت به این پیش آمد در اندیشه ای سخت فرو می رود که] آیا آن دختر را با خواری نگه دارد یا به زور، زنده به گورش کند؟! آگاه باشید! [نسبت به دختران] بد داوری می کنند. (۵٩)}

قبل از اسلام اگر همسر خانمی وفات می‫کرد، آن زن چون کالا و ثروت مرد در بین بازماندگانش به ارث برده می‫شد، اگر می‫خواستند او را به ازدواج یکی از فرزندان یا خویشان درمی‫آوردند، در غیر اینصورت از ازدواج منع می‫شد، و تا دم مرگ نزد آنها اجیر می‫گشت.

اسلام با قوانین عدل الهی بر تمام این عادتها و رسم و رسومهای جاهلیت خط بطلان کشید، و قوانین و دستوراتی برای بشریت به ارمغان آورد که حق زن و مرد را به بهترین صورت رعایت می‫کرد، تا عدالت اجتماعی بشکل بسیار دقیق به اجرا درآید.

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم زن را در شرف و مکانت انسانیت دوشادوش مرد قرار داد. و فرمودند: “إِنَّما النِّسَاءُ شَقَائِقُ الرِّجَالِ”^([۱]).

{خانمها خواهران مردها ـ و در ساختار جامعه دوشادوش ـ آنهایند}.

بر خلاف آنچه در بسیاری از مکاتب بشری به چشم می‫خورد. هیچ جنگ و تضادی در اسلام بین جنس مرد و جنس زن وجود ندارد و آنچه دشمنان اسلام در این زمینه مطرح می‫سازند در واقع تصویری است از بیماری اندیشه‫ها و تصورات خودشان که آنرا بر اسلام می‫چسپانند. اسلام دین برادری و برابری و همسری و تکامل میان زن و مرد است. جامعه‫ی اسلامی بر مبنای همکاری و همیاری این دو عنصری که اسلام آنها را برادر و خواهر خوانده، تکامل می‫یابد.

قرآن کریم قضیه‫ی برابری زن و مرد را تا بدانجا پیش برده که نه تنها در ایمان بخداوند و کار شایسته در بین آنها برابری است بلکه حتی در پاداش و در رسیدن به خداوند و نزدیکی و تقرب بدو نیز میدان مسابقه هیچ برتری و اولویتی به جنسی در مقابل جنس دیگر نمی‫دهد.

خداوند متعال می‫فرمایند:

[الْأَحْزَاب: ۳۵].

{به یقین، مردان مسلمان و زنان مسلمان، مردان با ایمان و زنان با ایمان، مردان مطیع فرمان خدا و زنان مطیع فرمان خدا، مردان راستگو و زنان راستگو، مردان صابر و شکیبا و زنان صابر و شکیبا، مردان با خشوع و زنان با خشوع، مردان انفاق کننده و زنان انفاق کننده، مردان روزه‌دار و زنان روزه‌دار، مردان پاکدامن و زنان پاکدامن و مردانی که بسیار به یاد خدا هستند و زنانی که بسیار یاد خدا می‌کنند، خداوند برای همه آنان مغفرت و پاداش عظیمی فراهم ساخته است. (٣۵) }

و خداوند متعال می‫فرمایند:

 [غافر: ۴۰].

{(و بدانید که) هر کس کار بدی (در دنیا) کرده (آنجا) الاّ به مثل آن مجازات نشود، و هر که از مرد و زن عمل صالح به جا آورده در صورتی که با ایمان باشند آنان در بهشت جاودان داخل شوند و آنجا از رزق بی‌حساب (و نعمت بی‌شمار) برخوردار گردند.}

و پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم محبت و شفقت خاصی به خانمها داشتند، و می‫فرمودند: “حُبِّبَ إِلَیَّ مِنْ دُنْیَاکُمُ النِّسَاءُ وَالطِّیبُ، وَجُعِلَتْ قُرَّهُ عَیْنِی فِی الصَّلَاهِ”^([۲]).

 

“از دنیای شما زنها و عطر نزد من عزیز شده است، و چشم روشنی من در نماز قرار داده شده است”.

پس چگونه می‫توان تصور کرد پیامبری که زنها را دوست داشته و عزیز می‫شمرده به آنها ظلم و ستم ورزد، و یا آنها را تحقیر کند؟!

و همانطور که قرآن کریم عادات و رسوم ننگین زنده بگور کردن دختران و احساس به ذلت و خواری از دختر داری و پست شمردن آنها را از بین برد، پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم بسیاری از رسمهایی که در آن ستمی بر زن روا داشته می‫شد را در جامعه اصلاح نمود، و مردم را به تربیت دختران و نیکی و شفقت و مهر ورزیدن به آنها تشویق نمود. و اعلام داشت که: هر کس سرپرستی دو دختر را تا سن رشد و بلوغشان بر عهده گیرد، روز قیامت من و او چون این دو انگشت دستم در کنار هم خواهیم بود^([۳]).

آری! فرد مسلمان تنها با رعایت و پرورش دختران خود، و حفاظت و خدمت آنها تا به سن رشد و تکلیف برسند، از چنان جایگاه و مکانت بزرگی در روز قیامت برخوردار می‫شود که در رکاب پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم و همراه او قدم می‫زند..

و در حدیثی دیگر آن حضرت صلی الله علیه وسلم می‫فرمایند: هر کس سه دختر یا سه خواهر، یا دو دختر یا دو خواهر داشت، و با آنها به نیکوئی رفتار نمود و از خداوند در حق آنها ترسید، بهشت از آن اوست^([۴]).

بزرگترین معلم انسان ساز تاریخ بشریت حضرت محمد صلی الله علیه وسلم به آموزش و پرورش زنها بسیار اهتمام می‫دادند، تا جائی که روزی را برای تعلیم زنها مشخص کرده بود، که در جائی جمع می‫شدند، و پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم نزد آنها تشریف می‫بردند و از آنچه خداوند بدو آموخته بود به آنها یاد می‫دادند^([۵]).

بر خلاف آنچه مغرضان کینه توز بر علیه اسلام تبلیغ می‫کنند. پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم هرگز زن را در خانه زندانی نکرده است، بلکه در کنار اینکه زن مدیریت مدرسه‫ی خانه و تربیت و ساختن آینده را بر عهده دارد، با زینت حجاب و احترام به حیاء و عفت خویش می‫تواند برای برآوردن احتیاجات خویش و دید و بازدید از خویشان، و عیادت بیماران، و خرید و فروش در بازار نیز نقش ایفا کند. و همچنین مشارکت در نماز جماعت یکی از حقوق زن است که پیامبر از بازداشتن زنها به رفتن به مسجد منع کرده است. آن حضرت صلی الله علیه وسلم می‫فرمایند: مانع رفتن خانمهایتان به مسجدها نشوید^([۶]).

و همیشه جامعه را به رسیدن به خانمها و احترام آنها سفارش می‫کرد، و می‫فرمود: به نیکی کردن به خانمها سفارش کنید^([۷]).

و از نیکی به زنهاست که با آنها بخوبی برخورد شود، و حقوقشان ضایع نگردد، و احساساتشان مورد احترام قرار گیرد، و بهیچ صورتی به آنها کوچکترین اذیت و آزاری رسانده نشود.

 

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم مردان را در انفاق کردن، و دست و دل باز بودن بر همسرانشان تشویق کرده است. آن حضرت صلی الله علیه وسلم می‫فرمایند: هیچ مالی را برای کسب رضایت الهی خرج نمی‫کنی، مگر اینکه اجر و پاداشش را از خداوند دریافت خواهی کرد، حتی آنچه را که در دهان همسرت می‫گذاری^([۸]).

اهتمام دادن به همسر و خانواده یکی از پایه‫های اصلی ثبات زندگی اجتماعی است، و برای استحکام بخشیدن به آن پیامبر خدا صلی الله علیه وسلم نهایت سعی و تلاش خود را بخرج داده، اصول و ضوابط و قوانین خاصی در اینباره گذاشته‫اند. بطور مثال؛ پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم خرج بر خانواده را بهترین خرج یک مرد اعلام کرده، آن حضرت صلی الله علیه وسلم می‫فرمایند: بهترین دینار، آن دیناری است که مرد برای خانواده‫اش خرج می‫کند^([۹]).

و همچنین فرموده‫اند: اگر مرد خانمش را آب بنوشاند، نیز از خداوند اجر و پاداش خواهد گرفت^([۱۰]).

عرباض بن ساریه (رضی الله عنه) یکی از شاگردان مکتب رسالت با شنیدن این خبر دوید و همسرش را آب نوشانیده، این حدیث پیامبر صلی الله علیه وسلم را برایش تعریف کرد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم شاگردان وپیروانش تا بروز قیامت را این چنین آموخت تا با خانمها با کمال خوش اخلاقی و شفقت و مهر و عطوفت برخورد کرده، از هیچ خیر و نیکی در حق آنها دریغ نورزند، و به نیکویی و سخاوت بر آنها خرج کنند.

و خوش اخلاقی و برخورد نیکو با خانمها را از کرامت و شهامت و مردانگی و معدن و اصالت مرد دانسته است. آن حضرت صلی الله علیه وسلم می‫فرمایند: بهترین شما آنهائی هستند که برای همسرانشان بهترین باشند^([۱۱]).

 

 

([۱]). به روایت امام احمد و امام ابوداود و امام ترمذی.

([۲]). به روایت امام احمد و امام نسائی، وألبانی حدیث را صحیح شمرده است.

([۳]). به روایت امام مسلم نیشابوری.

([۴]). به روایت ترمذی، و البانی آنرا صحیح دانسته است.

([۵]). به روایت امام مسلم نیشابوری.

([۶]). به روایت امام احمد و امام ابوداود سیستانی.

([۷]). به روایت امام بخاری و امام مسلم نیشابوری.

([۸]). به روایت امام بخاری و امام مسلم.

([۹]). به روایت امام مسلم نیشابوری.

([۱۰]). به روایت امام احمد، البانی این حدیث را حسن دانسته.

([۱۱]). به روایت امام احمد وامام ترمذی.