پایمردی و استقامت بی‌مانند امام احمد بن حنبل (۲)

نتیجه پایمردی و استقامت بی‌مانند امام احمد و ثابت قدمی وی این شد که فتنه خلق قرآن برای همیشه ریشه‌کن گردید و مسلمانان جهان از خطر بزرگ دینی محفوظ ماندند، کسانی که در این امتحان دینی با دولت همکاری کردند و از روش مصلحت اندیشی و فرصت طلبی استفاده کردند، از نگاه مردم مردود شدند و اعتبار علمی و دینی این افراد از بین رفت. و در مقابل، شأن، مقام و محبوبیت امام احمد چندین برابر شد، بلکه محبت به حضرت امام احمد بن حنبل/ یکی از علامت‌های عقیده درست اهل سنّت و مسلمانان صحیح العقیده بود، دانشمندان معاصر ایشان، ابن قتیبه می‌گوید: إذا رأیت رجل یحب احمد بن حنبل فاعلم أنه صاحب سنه^[۱].

ترجمه: «هرگاه کسی را ببینید که امام احمد بن حنبل را دوست دارد بدانید که او پیرو سنّت است».

دانشمندی دیگر به نام احمد بن ابراهیم الدورقی می‌گوید: «من سمعتموه ذکر احمد بن حنبل بسوء فاتهموه على الاسلام»^[۲].

ترجمه: «هرگاه کسی را ببینید که امام احمد بن حنبل را به بدی یاد می‌‌کند، مسلمانی واقعی او را به دیده شک بنگرید».

امام احمد در فن حدیث امام وقت زمان خود بود، ترتیب و تألیف «مسند»، بزرگ‌ترین کارنامۀ علمی ایشان است، وی مجتهد فی المذهب و امام مستقل بودند. زاهد و عابد بزرگی بودند، این همه فضایل به جای خود محفوظ، اما آنچه که در اصل عظمت و رهبری دینی و محبوبیت جهانی ایشان شده است، ثبات و استقامت در این فتنه‌ها و آزمایش برای حفاظت دین و مبارزه با بزرگ‌ترین دولت وقت خود بود و همین پایمردی ایشان سبب اصلی دوام معروفیت و مقبولیت ایشان گردیده است.

آوازۀ خلیل ز تعمیر کعبه نیست

مشهور شد از آنکه در آتش نکو نشست

علمای معاصر ایشان که این همه فتنه و آشوب جهانی را دیده بودند به بزرگی استقامت و بردباری ایشان اعتراف داشتند، و این پشتیبانی و جانبداری به موقع دین را به نام مقام صدیقیت ایشان تعبیر می‌کردند. داشمند هم عصر و هم درس ایشان، محدث معروف زمان، علی بن المدینی (که استاد امام بخاری نیز هست) می‌فرماید: «إن الله اعز هذا الدین برجلین لیس لها ثالث ابوبکر الصدیق یوم الردت واحمد بن حنبل یوم المجنه»^[۳].

ترجمه: «خداوند متعال این دین را به وسیله دو نفر محفوظ نگه داشت، که کسی دیگر نظیرشان نیست در زمان غلبه اتداد به وسیله ابوبکر صدیقس و در زمان فتنه خلق قرآن به وسیله احمد/».

نشانه این عظمت و مقبولیت این بود که در سال ۲۴۱هجری، هنگامی که امام سنّت وفات نمود، تمام مردم شهر در مراسم تشییع جنازه ایشان شرکت نموده و از شهر بیرون آمدند، ازدحام جمعیت به اندازه‌ای بود که تاکنون بر تشییع جنازه هیچکس چنین اجتماعی دیده نشده، و آمار مردمی که در نماز جنازه شرکت داشتند هشتصد هزار مرد و شصت هزار زن بود^[۴].

[۱]– ترجمه امام احمد از تاریخ اسلام ذهبی ص۱۶٫

[۲]– تاریخ بغداد خطیب ج۴ ص۴۲۱٫

[۳]– تاریخ بغداد خطیب ج۴ ص۴۱۸٫

[۴]– ترجمه امام احمد تاریخ ذهبی و تاریخ ابن خلکان.