پایبندی به منهج

خداوند متعال به پیامبرش می فرماید: «فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَکَ وَلاَ تَطْغَوْاْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ» (هود: ۱۱۲) «پس (ای پیامبر!) همان‌گونه  که فرمان یافته‌ای، (در برابر مشرکان) استقامت کن، و (نیز) کسی‌که با تو (به الله) رو آورده است (باید استقامت کند) و سرکشی نکنید. بی‌گمان او به آنچه  می‌کنید بیناست.»

و از سفیان بن عبدالله ثقفی روایت است که می گوید: «گفتم: ای رسول خدا، در اسلام سخنی به من بگو که جز تو از کسی دیگر درباره ی آن نپرسم. فرمودند: «قُلْ: آمَنْتُ بِاللهِ، ثُمَّ اسْتَقِمْ»: «بگو به الله ایمان آوردم، سپس استقامت و پایداری کن.»[۱]

خداوند متعال در آیات متعددی به استقامت و پایبندی به راه راست امر کرده است و پیروی از آن را بر تمام مخلوقات واجب نموده است. خداوند متعال می فرماید: «وَأَنَّ هَذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَن سَبِیلِهِ ذَلِکُمْ وَصَّاکُم بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (انعام: ۱۵۳) «و این راه مستقیم من است، پس از آن پیروی کنید و از راه‌های (پراکنده) پیروی نکنید که شما را از راه الله دور می‌کند، این چیزی است که الله شما را به آن سفارش نموده است، شاید پرهیزگار شوید».

امام طحاوی می گوید: «پایه و اساس اسلام ثابت و استوار نمی گردد مگر با تسلیم و فرمانبرداری»[۲].

از اینجاست که ابن قیم رحمه الله ارتباط دقیق التزام و پایبندی به منهج سلفی و استقامت بر آن در دنیا را با پایداری و ثبات بر پل صراط در روز قیامت – پلی که بر روی دوزخ قرار گرفته اس – بیان می کند؛ آنجا که می گوید: «هرکس در این دنیا به راه راستِ خداوند، همان راهی که پیامبران را با آن فرستاد و برای آن کناب ها را نازل نمود، هدایت شود و در مسیر آن حرکت کند، در سرای آخرت به راه راست و مستقیمی که به بهشت و سرای پاداش منتهی می شود، هدایت می شود. و به اندازه ثبات و پایداری و استقامت بنده بر این راه، – راهی که خداوند برای بندگانش در دنیا ترسیم نموده – بر راهی که بر جهنم قرار داده شده، ثابت قدم و پایدار خواهد بود و به اندازه مسیری که در این راه پیموده، بر آن راه قدم خواهد گذاشت. پس برخی از آنها همچون رعد و برق آن مسیر را طی می کنند و برخی از آنها همچون یک چشم بر هم زدن و برخی همچون باد می گذرند. گروهی به تاخت و برخی هروله کنان و گروهی نیز کشان کشان از آن عبور می کنند. عده ای زخم ها بر می دارند اما به منزل می رسند. و عده ای نیز به دوزخ انداخته می شوند. پس انسان باید چگونه رفتن بر آن راه اخروی را در آینه ی تمام نمای حرکتش در این راه دنیوی ببیند. و این رابطه ای است موافق و مناسب با عملکرد وی در این دنیا. «هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ» (نمل: ۹۰) «آیا جزایی جز آنچه می‌کردید به شما داده می‌شود؟»[۳]

 

 

[۱] – مسند احمد، مسلم: ۳۸ و …

[۲] – متن عقیده طحاوی، چاپ اول، ص: ۱۰

[۳] – مدارج السالکین: ۱/۱۰، ۱۳۹۲هـ- ۱۹۷۲م. دارالکتاب العربی، بیروت، به تحقیق محمد حامد الفقی