ولاء و براء

ولاء و براء (دوست داشتن و بیراز بودن) دو اصل عظیم از اصول اسلام و شرط ایمان است که بدون آن دو، صحیح نیست.

﴿وَلَوْ کَانُوا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالنَّبِیِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِیَاءَ وَلَٰکِنَّ کَثِیرًا مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ﴾ [المائده: ۸۱]

«و اگر به الله و پیامبر و آنچه بر او نازل شده ایمان می‌آوردند، آن‌ها را دوست خود نمی‌گرفتند ولی بسیاری از آنان فاسق هستند».

ابن تیمیه رحمه الله می‌گوید: «پس جمله‌ای شرطی را ذکر کرده که دلالت می‌کند بر اینکه هرگاه شرط وجود داشت، مشروط هم وجود دارد و با حرف «لو» که همراه شرط، نبودِ مشروط را طلب می‌کند، پس الله فرموده:‌

﴿وَلَوْ کَانُوا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالنَّبِیِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِیَاءَ وَلَٰکِنَّ کَثِیرًا مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ﴾ [المائده: ۸۱]

«و اگر به الله و پیامبر و آنچه بر او نازل شده ایمان می‌آوردند، آن‌ها را دوست خود نمی‌گرفتند ولی بسیاری از آنان فاسق هستند».

پس دلالت می‌کند بر اینکه ایمان مذکور، گرفتن آنان را به عنوان دوست، نفی کرده و با آن در تضاد است و ایمان و دوست گرفتن ایشان در قلب با هم گرد نمی‌آید و دلالت می‌کند بر اینکه کسی که ایشان را دوست خود گرفته، ایمان واجب اعم از ایمان به الله و پیامبر و آنچه بر او نازل شده، به جای نیاورده است و این قول الله تعالی مانند آن است:

﴿۞ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَالنَّصَارَىٰ أَوْلِیَاءَ ۘ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ ۚ وَمَن یَتَوَلَّهُم مِّنکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ﴾ [المائده: ۵۱]

«ای کسانی که ایمان آورده‌اید یهود و نصاری را دوست خود نگیرید که آنان دوست همدیگرند و هرکس از شما آنان را دوست بدارد بی‌تردید از زمره آن‌هاست»

پس بی‌تردید او در این آیات خبر داده که دوستدارشان، مؤمن نمی‌باشد».[۱]

و همچنین می‌گوید: «پس الله تعالی روشن کرده که ایمان به الله و پیامبر و آنچه بر او نازل شده، مستلزم عدم دوستی آنان (کافران) است. پس ثبوت دوستی با ایشان، نبودِ ایمان را واجب می‌کند؛ چون نبودِ لازم، عدم ملزوم را اقتضا می‌کند».[۲]

و به خاطر اینکه دوست داشتن کفار در شعبه‌های متفاوت و صورت‌های مختلفی روی می‌دهد، لذا حکم درباره‌ی آن هم، یک حکم نیست؛ چرا که این شعبه‌ها و صورت‌ها، بعضی موجب ردّه و نقض کلّی ایمان شده و برخی هم پایین‌تر از آن و جزو گناهان است.[۳]

[۱]– مجموع الفتاوى، ج: ۷، ص: ۱۷٫

[۲]– الاقتضاء، ج: ۱، ص: ۵۵۰٫

[۳]– نک: الدرر السنیه،ج: ۷، صص: ۱۵۵، ۱۵۹، ۲۲۰٫