وسوسه چیست و آیا جایگاهی در شرع دارد؟

جواب:
وسوسه در لغت
وسوسه گرفته شده از ماده (وس س) می باشد، که دلالت بر صدایی کم دارد.

وسوسه در اصطلاح
وسوسه و وسواس آنست که شیطان در قلب القا می کند.

ابن قیم رحمه الله می گوید:
وسوسه القایی پنهانی در نفس است که صدایی کم دارد و کسی آنرا نمی شنود جز کسی که بر او وسوسه القا می شود، و اما آنچه که صدا ندارد، بمانند وسوسه ی شیطان بر بنده است.

انواع وسوسه

ابن قیم رحمه الله در گفته الله تعالی که می فرماید: من الجنه والناس [ناس: ۶] می گوید:
وسواس دو نوع است: انسان و جن.
وسوسه القایی پنهانی می باشد، اما القای انسانی بوسیله گوش بوده و القای جنی نیاز به آن ندارد.

فرق بین وسوسه و الهام
وسوسه آنچه در نفس ایجاد می کند، شر است. اما الهام در آنچه ایجاد می کند، خیر است.

آیات وارد شده در وسوسه
سپس شیطان آدم را وسوسه کرد گفت: آیا تو را به درخت جاودانگی و ملک فناناپذیر رهنمود کنم؟ [طه: ۱۲۰]

ما انسان را آفریدیم و وسوسه‌های نفس او را می‌دانیم، و ما به او از رگ قلبش نزدیکتریم! [ق: ۱۶]

بگو: پناه می‌برم به پروردگار مردم، به مالک مردم، به معبود مردم، از شرّ وسوسه‌گر پنهانکار، که در درون سینه انسانها وسوسه می‌کند، خواه از جنّ باشد یا از انسان [ناس: ۱-۶]

احادیث وارده در ردّ وسوسه
پیامبر علیه الصلاه والسلام فرمود:
شیطان نزد یکی از شما می آید و می گوید: چه کسی فلان و فلان را خلق کرد؟ تا اینکه به او می گوید: چه کسی پروردگارت را خلق کرد؟ پس هرگاه اینچنین وسوسه شدید، به خداوند پناه ببرید و دور شوید (از این افکار پلید)
[مسلم/ کتاب الایمان/ باب بیان الوسوسه فی الایمان/ رقم ۱۳۴]

باز فرمود:
همانا تخت ابلیس بر روی دریا قرار دارد. او خدمتکارانش را بقصد فتنه بین مردم می فرستد، و بزرگترین آنها نزد وی، فتنه انگیز ترینشان است
[مسلم/ کتاب صفه القیامه والجنه والنار/ باب تحریش الشیطان وبعثه سرایاه لفتنه الناس/ رقم ۲۸۱۳]

از مضرات وسوسه
۱- راهیست بسوی شک کردن، و شک در ذات الله کفر است
۲- انسان اعتماد نسب به نفس و دیگران را از دست می دهد
۳- باعث نفرت مردم از صاحب وسواس، و دوری کردن از او می شود
۴- شخصِ وسواس عبادتش تکمیل نیست و استقرار فکری ندارد
۵- با نفسش می جنگند تا او را داخل دایره ممنوع (و حرام) می گرداند
۶- نهایتا شخصِ وسواس را بسوی توهم و سپس دیوانگی می برد

[برگرفته از کتاب: نضره النعیم فی مکارم أخلاق الرسول الکریم/ با تلخیص]

مقاله پیشنهادی

علم چگونه از بین می‌رود؟

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ: أَلَا أُحَدِّثُکمْ حَدِیثًا سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللهِ صلی الله علیه وسلم …