هنگام پایان جلسه چه دعا و ذکری گفته می‌شود

1. عَنْ أَبِی هُرَیرَه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم: «مَنْ جَلَسَ فِی مَجْلِسٍ فَکَثُرَ فِیهِ لَغَطُهُ، فَقَالَ قَبْلَ أَنْ یَقُومَ مِنْ مَجْلِسِهِ ذَلِکَ: سُبْحَانَکَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِکَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَأَتُوبُ إِلَیْکَ، إِلَّا غُفِرَ لَهُ مَا کَانَ فِی مَجْلِسِهِ ذَلِکَ».[۱]

ابوهریره روایت می‌کند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: کسی‌که در مجلسی شرکت کرد و درآنجا سخنان بیهوده‌ی زیادی گفته شد، قبل از اینکه از جلسه‌اش بلند شود، چنین بگوید: «سُبْحَانَکَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِکَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَأَتُوبُ إِلَیْکَ» گناهانی که در آن مجلس مرتکب شده است، مورد مغفرت قرار می‌گیرند.

2. عَنْ ابْنِ عُمَرَ قَالَ: قَلَّمَا کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم یَقُومُ مِنْ مَجْلِسٍ حَتَّى یدْعُوَ بِهَؤُلَاءِ الدَّعَوَاتِ لِأَصْحَابِهِ: «اللَّهُمَّ اقْسِمْ لَنَا مِنْ خَشْیَتِکَ مَا یَحُولُ بَیْنَنَا وَبَیْنَ مَعَاصِیکَ، وَمِنْ طَاعَتِکَ مَا تُبَلِّغُنَا بِهِ جَنَّتَکَ، وَمِنَ الیَقِینِ مَا تُهَوِّنُ بِهِ عَلَیْنَا مُصِیبَاتِ الدُّنْیَا، وَمَتِّعْنَا بِأَسْمَاعِنَا وَأَبْصَارِنَا وَقُوَّتِنَا مَا أَحْیَیْتَنَا، وَاجْعَلْهُ الوَارِثَ مِنَّا، وَاجْعَلْ ثَأْرَنَا عَلَى مَنْ ظَلَمَنَا، وَانْصُرْنَا عَلَى مَنْ عَادَانَا، وَلَا تَجْعَلْ مُصِیبَتَنَا فِی دِینِنَا، وَلَا تَجْعَلِ الدُّنْیَا أَکْبَرَ هَمِّنَا وَلَا مَبْلَغَ عِلْمِنَا، وَلَا تُسَلِّطْ عَلَیْنَا مَنْ لَا یَرْحَمُنَا».[۲]

ابن عمر روایت می‌کند: وقتی که پیامبر صلی الله علیه وسلم از مجلسی بر می‌خاست، به این صورت برای اصحاب و یارانش دعا می‌فرمود: «پروردگارا، از ترس و خشیت خویش بین ما تقسیم کن، تا اینکه بین ما و بین نافرمانی تو مانع شود، و از اطاعت خود به ما عنایت کن تا ما را به بهشت تو برساند، و یقینی به ما عطا فرما که مصیبت‌های دنیا را برای ما آسان نماید و تا زمانی که ما را زنده نگه می‌داری، به وسیله‌ی شنوایی و بینایی و نیرو بهره‌مندمان بفرما و آن را برای ما به عنوان وارث قرار بده و انتقام ما را از کسی‌که بر ما ظلم نموده است، بگیر. (انتقام ما را بر کسی‌که بر ما ظلم نموده است، قرار بده). و ما را در مقابل دشمنان ما پیروز بگردان و نصرت بفرما. و ما را در دین ما مورد امتحان و آزمایش قرار نده و دنیا را بزرگ‌ترین غم و اندوه و نهایت علم ما قرار مده و کسی‌که بر ما رحم نمی‌کند را بر ما مسلط و غالب مگردان».

[۱] – صحیح؛ احمد حدیث شماره ۱۰۴۲۰ و ترمذی حدیث شماره ۳۴۳۳ با لفظ ترمذی

[۲] – حسن؛ ترمذی حدیث شماره ۳۵۰۲ و صحیح الجامع حدیث شماره ۱۲۶۸