وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
رسول خدا صلی الله علیه وسلم می‌فرماید:
«وإِذَا عَطَسَ فَحَمِدَ الله فَشَمِّتْهُ»[۱].
«وقتی که مسلمان، عطسه زد و الحمدلله گفت، در جوابش بگو، برحمک‌الله».
در حدیثی دیگر رسول اکرم صلی الله علیه وسلم می‌فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْعُطَاسَ وَیَکْرَهُ التَّثَاؤُبَ»[۲].
«خداوند، عطسه زدن را دوست دارد و خمیازه کشیدن را ناپسند می‌دارد».
پس عطسه زدن، از جانب خداوند است و خمیازه کشیدن از جانب شیطان. زیرا عطسه زدن، باعث باز شدن شریان‌های قلب و انشراح صدر می‌گردد. و این، رحمتی از جانب خداوند است که رازش را بهتر می‌داند. لذا هنگام عطسه زدن باید «الحمدلله» گفت.
ولی از خمیازه کشیدن، تا جایی که ممکن است باید جلوگیری کرد. رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود:
«إذَا عَطَسَ أَحَدُکُمْ فَلْیَقُلْ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَلْیَقُلْ لَهُ أَخُوهُ یَرْحَمُک اللَّهُ وَإِذَا قَالَ یَرْحَمُک اللَّهُ فَلْیَقُلْ یَهْدِیکُمْ اللَّهُ وَیُصْلِحُ بَالَکُمْ».
«هرگاه یکی از شما عطسه زد، بگوید: الحمدلله. و برادر او در جوابش، بگوید: یرحمک‌الله و هنگامی که به او گفت: یرحمک الله، عطسه‌زننده در جوابش بگوید: یهدیکم الله ویصلح بالکم».
انس‌بن مالک صلی الله علیه وسلم می‌گوید: دو نفر نزد رسول خدا صلی الله علیه وسلم عطسه زدند. پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم در جواب یکی از آن‌ها گفت: یرحمک‌الله. و به دیگری، پاسخی نداد. فردی که آن حضرت صلی الله علیه وسلم به عطسه‌اش جواب نداد، گفت: ای رسول خدا! فلانی عطسه زد به او جواب دادی ولی من عطسه زدم، به من جواب ندادی؟ رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: او، الحمد لله گفت ولی تو الحمد لله نگفتی[۳].
ابوموسی اشعری رضی الله عنه می‌گوید: نبی‌اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود:
«إِذَا عَطَسَ أَحَدُکُمْ فَحَمِدَ اللَّهَ فَشَمِّتُوهُ فَإِنْ لَمْ یَحْمَدِ اللَّهَ فَلاَ تُشَمِّتُوهُ»[۴].
«هرگاه، یکی از شما عطسه زد و گفت: الحمدالله، در جوابش بگویید: یرحمک‌الله. اما اگر الحمدالله نگفت، به او یرحمک‌الله، نگویید».
پس از حدیث فوق درمی‌یابیم که اگر کسی عطسه زد و گفت: الحمد لله، واجب است که در جوابش بگوییم: یرحمک‌الله. اما اگر سکوت کرد و الحمد لله نگفت، ما هم نباید به او یرحمک الله بگوییم.
[۱]– صحیح مسلم (۲۱۶۲).
[۲]– بخاری (۷/۱۲۵) و مسند احمد (۲/۳۵۳).
[۳]– بخاری (۷/۱۲۵) و مسلم (۲۹۹۱) و ترمذی (۲۷۴۲) و ابن ماجه (۱۳۳۷).
[۴]– مسلم (۲۹۹۹۲) و احمد (۴/۴۱۲).