هفتادمین پایه از پایه‌های ایمان: صبر بر مشکلات و صبر بر مسائل بدی که نفس به آنها امر می کند، مانند لذت و شهوت

زیرا الله تعالى می­فرماید: ﴿وَٱسۡتَعِینُواْ بِٱلصَّبۡرِ وَٱلصَّلَوٰهِۚ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَهٌ إِلَّا عَلَى ٱلۡخَٰشِعِینَ ۴۵﴾ [البقره: ۴۵]. «بوسیلۀ صبر ونماز [از الله] کمک بجوئید و آن(نماز) بسی سنگین است بجز برای فروتنان». و از مجاهد و غیره آمده است منظور از صبر روزه است. و همچنین خداوند می­فرماید: ﴿وَبَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِینَ ١۵۵ ٱلَّذِینَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِیبَهٞ قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّآ إِلَیۡهِ رَٰجِعُونَ ١۵۶ أُوْلَٰٓئِکَ عَلَیۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَرَحۡمَهٞۖ وَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ ١۵٧﴾ [البقره: ۱۵۵ – ۱۵۷]. «… و بشارت بده به صابرین * کسانی‌که وقتی به آن‌ها مصیبتی می­رسد، می­گویند: ما برای الله هستیم و بسوی او باز می­گردیم^[۱] * این‌ها هستند که درودها و رحمتی از پروردگارشان بر ایشان است و اینانند هدایت یافتگان» همچنین می­فرماید:﴿…إِنَّمَا یُوَفَّى ٱلصَّٰبِرُونَ أَجۡرَهُم بِغَیۡرِ حِسَابٖ ١٠﴾ [الزمر: ۱۰]. «… جز این نیست که صابران، پاداش خود را بی‌شمار و تمام دریافت می‌دارند». در این زمینه آیات دیگر هم وجود دارد.

حدیث ابوسعید خدری رضی الله عنه در صحیحین: «أَنَّ نَاسًا مِنَ الأَنْصَارِ سَأَلُوا رَسُولَ اللَّهِ  صلی الله علیه وسلم فَأَعْطَاهُمْ ثُمَّ سَأَلُوهُ فَأَعْطَاهُمْ حَتَّى إِذَا نَفِدَ مَا عِنْدَهُ قَالَ: مَا یَکُنْ عِنْدِى مِنْ خَیْرٍ فَلَنْ أَدَّخِرَهُ عَنْکُمْ وَمَنْ یَسْتَعْفِفْ یُعِفَّهُ اللَّهُ وَمَنْ یَسْتَغْنِ یُغْنِهِ اللَّهُ وَمَنْ یَصْبِرْ یُصَبِّرْهُ اللَّهُ وَمَا أُعْطِىَ أَحَدٌ مِنْ عَطَاءٍ خَیْرٌ وَأَوْسَعُ مِنَ الصَّبْرِ»[۲]. «عده‌ای از انصار از رسول الله تقاضای کمک مالی کردند، او نیز به آنها [از آنچه که داشت] عطا نمود سپس باز از او تقاضای [مال] کردند و او آن را به ایشان عطا نمود تا آنجا که هیچ چیز نزد او باقی نماند، [و] فرمود: هر آنچه که از خیر نزد من باشد به شما [می­دهم] و آن را برای خودم ذخیره[ی دنیایی] نمی­نمایم ولی هرکس از طلب کردن عفت پیشه کند، خداوند او را از طلب بی­­نیاز می­فرماید و کسی‌که استغنا کند (و از کسی چیزی نخواهد)، خداوند او را بی‌نیاز می­فرماید و کسی‌که طلب صبر نماید خداوند صبر به وی عطا می­فرماید، و هیچ چیزی به شخصی عطا نشده است که خیرتر و فراخ‌تر از صبر باشد». حدیث عبدالله بن مسعود رضی الله عنه: «دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ  صلی الله علیه وسلم وَهُوَ یُوعَکُ وَعْکًا شَدِیدًا فَمَسِسْتُهُ بِیَدِی فَقُلْتُ: یَا رَسُولَ اللَّهِ! إِنَّکَ لَتُوعَکُ وَعْکًا شَدِیدًا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ  صلی الله علیه وسلم أَجَلْ إِنِّی أُوعَکُ کَمَا یُوعَکُ رَجُلَانِ مِنْکُمْ فَقُلْتُ ذَلِکَ أَنَّ لَکَ أَجْرَیْنِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ  صلی الله علیه وسلم: أَجَلْ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ  صلی الله علیه وسلم: مَا مِنْ مُسْلِمٍ یُصِیبُهُ أَذًى مَرَضٌ فَمَا سِوَاهُ إِلَّا حَطَّ اللَّهُ لَهُ سَیِّئَاتِهِ کَمَا تَحُطُّ الشَّجَرَهُ وَرَقَهَا»[۳]. «به نزد رسول الله  صلی الله علیه وسلم رفتم و به تب شدیدی دچار شده بود، با دست خود او را لمس کردم و گفتم: ای رسول الله شما شدیداً تب کرده­اید! فرمود: بله! من وقتی تب می­کنم دو برابر بقیه تب می  کنم، گفتم: این به خاطر آن است که برای شما دو برابر اجر باشد؟ رسول الله  صلی الله علیه وسلم فرمود: بله! سپس رسول الله  صلی الله علیه وسلم [ادامه داد] و فرمود: مسلمانی نیست که دچار اذیت و مرضی شود مگر آنکه خداوند گناهانش را می­ریزد همان‌گونه که درخت برگ­ هایش را می­ریزد».

[۱]– وقتی به انسان مصیبتی می­رسد، اگر با این ذکر یاد قیامت و وحشت آن بیافتد و بداند که هر صبری اجری دارد، و همان اجر ممکن است او را از جهنم نجات دهد، بر اثر این ذکر صبرش زیاد می­شود.(مترجم)

[۲]– صحیح بخاری: ۱۴۶۹؛ صحیح مسلم: ۲۴۷۱؛ سنن ابوداود: ۱۶۴۴؛ سنن ترمذی: ۲۰۲۴؛ سنن نسائی: ۲۵۸۸؛ صححه آلبانی.

[۳]– صحیح بخاری: ۵۶۴۷- ۵۶۴۸- ۵۶۶۰- ۵۶۶۱- ۵۶۶۷؛ صحیح مسلم: ۶۷۲۴٫