وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
ایمان داریم که خداوند رشوه، نیرنگ، خیانت، ضرر، تعریف بیجای کالا، احتکار و امثال اینها را که به خوردن مال مردم به ناحق منجر میشوند حرام کرده است.
خداوند میفرماید:
﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا تَأۡکُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَکُم بَیۡنَکُم بِٱلۡبَٰطِلِ إِلَّآ أَن تَکُونَ تِجَٰرَهً عَن تَرَاضٖ مِّنکُمۡ﴾ [النساء: ۲۹].
«ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اموال همدیگر را به ناحق (یعنی از راههای نامشروعی همچون: دزدی، خیانت، غصب، ربا، قمار، و . . . ) نخورید مگر این که (تصرّف شما در اموال دیگران از طریق) داد و ستدی باشد که از رضایت (باطنی دو طرف) سرچشمه بگیرد».
خداوند بندگان مؤمنش را از خوردن مال یکدیگر به باطل نهی کرده است، یعنی در مورد تمام درآمدهای باطل مانند ربا، قمار، رشوه، نیرنگ و تصرفاتی که به دشمنی میان مردم منجر میشود هشدار داده‌است.
خداوند در آیهی ۱۸۸ سورهی بقره میفرماید:
﴿وَلَا تَأۡکُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَکُم بَیۡنَکُم بِٱلۡبَٰطِلِ وَتُدۡلُواْ بِهَآ إِلَى ٱلۡحُکَّامِ لِتَأۡکُلُواْ فَرِیقٗا مِّنۡ أَمۡوَٰلِ ٱلنَّاسِ بِٱلۡإِثۡمِ وَأَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ١٨٨﴾ [البقره: ۱۸۸].
«و اموال خودتان را به باطل (و ناحق، همچون رشوه و ربا و غصب و دزدی . . .) در میان خود نخورید و آن را به امراء و قضات تقدیم نکنید تا از روی گناه، بخشی از اموال مردم را بخورید و شما بر آن آگاه باشید (و بدانید که ستمکار را یاری داده‌اید و مرتکب گناه شده‌اید)».
آیه به بطلان رشوه اشاره میفرماید، و بیان میکند که شایسته نیست که کسی دشمنی ورزد در حالیکه میداند ظالم است.
در مورد تحریم غش ابوهریره چنین روایت میکند:
أَنَّ رسولالله صلی الله علیه و سلم مَرَّ عَلَى صُبْرَهِ طَعَامٍ فَأَدْخَلَ یَدَهُ فِیهَا فَنَالَتْ أَصَابِعُهُ بَلَلًا فَقَالَ مَا هَذَا یَا صَاحِبَ الطَّعَامِ قَالَ أَصَابَتْهُ السَّمَاءُ یَا رسولالله قَالَ أَفَلَا جَعَلْتَهُ فَوْقَ الطَّعَامِ کَیْ یَرَاهُ النَّاسُ مَنْ غَشَّ فَلَیْسَ مِنِّی. [رواه مسلم].
«رسول خدا از کنار انباری از طعام میگذشت، دستش را در آن وارد کرد. در انگشتانش رطوبتی را احساس کرد، از صاحب انبار پرسید: این چیست؟ گفت: ای رسول خدا باران بر آن باریده است. فرمود: چرا قسمت مرطوب را بالای طعام نگذاشتید تا مردم آن را ببینند؟ کسی که در معامله غش کند از ما نیست». [مسلم].
حدیث معقلبنیسار مزنی به تحریم فریب مردم توسط حاکم اشاره میکند: «مَا مِنْ عَبْدٍ یَسْتَرْعِیهِ اللَّهُ رَعِیَّهً یَمُوتُ یَوْمَ یَمُوتُ وَهُوَ غَاشٌّ لِرَعِیَّتِهِ إِلاَّ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْجَنَّهَ». [رواه مسلم].
بندهای نیست که خداوند مسؤلیت مردم را به او سپرده باشد و او در این کار غش کند و مردم را فریب دهد و بر این حال بمیرد، مگر اینکه خداوند بهشت را بر او حرام کرده است. [مسلم].
در حدیث دیگری از ابوهریره به نهی از گول زدن اشاره میفرماید:
«نَهَى رسولالله صلی الله علیه و سلم عَنْ بَیْعِ الْحَصَاهِ وَعَنْ بَیْعِ الْغَرَرِ». [رواه مسلم].
«پیامبر صلی الله علیه و سلم از خرید و فروش سنگریزهها و از معاملهای که در آن گول زدن یکی از طرفین باشد نهی فرموده است». [مسلم].
«نهی از معاملهای که همراه گول زدن است، یکی از اصول و ارکان بیع اسلامی است و مسائل فراوانی را در برمیگیرد، از جمله خرید و فروش جنسی که مجهول است و یا در زمان معامله موجود نیست (بیع معدوم) و اشیائی که هنوز کاملاً به تملک فروشنده درنیامدهاند. گاهی نیاز شدید موجب میشود که انسان مقداری ضرر را تحمل کند، مثلاً نداشتن شناخت کامل در مورد اساس و باطن خانه و خرید و فروش گوسفند حامله، که چنین خرید و فروشی صحیح است چون اساس خانه تابع خانه و آنچه داخل شکم حیوان است تابع حیوان است و نمیتوان آنها را دید».
در مورد تحریم تمجید جنس در معامله از ابنعمر روایت شده است که گفت:
«نَهَى النَّبِیُّ صلی الله علیه و سلم عَنْ النَّجْشِ». [متفق علیه].
پیامبر صلی الله علیه و سلم از تعریف و تمجید کالای مورد معامله نهی فرموده است. [بخاری و مسلم].
ابنابیاوفی میگوید: ناجش یعنی خورندهی ربا در پنهانی. و نجش: یعنی اینکه شخصی در معاملهی دو نفر دخالت کند و قیمت بالایی را برای کالا پیشنهاد کند تا ارزش کالا را بالا ببرد هر چند خودش خریدار نیست.
در خصوص حرام بودن دخالت در معاملهی دیگران پیامبر صلی الله علیه و سلم میفرماید:
«وَلَا یَبِعْ بَعْضُکُمْ عَلَى بَیْعِ بَعْضٍ». [متفق علیه].
«بر معاملهی همدیگر معامله نکنید». [مسلم و بخاری].
در روایت دیگری آمده است که:
«لَا یَبِعْ الرَّجُلُ عَلَى بَیْعِ أَخِیهِ وَلَا یَخْطُبْ عَلَى خِطْبَهِ أَخِیهِ إِلَّا أَنْ یَأْذَنَ لَهُ». [متفق علیه].
«کسی بر معاملهی دیگری معامله نکند و کسی بر خواستگاری دیگری به خواستگاری نرود مگر اینکه خواستگار اول اجازه بدهد». [بخاری و مسلم].
حدیث معمربنعبدالله به حرام بودن احتکار اشاره میکند:
«لَا یَحْتَکِرُ إِلَّا خَاطِئٌ». [رواه مسلم].
«تنها انسان گناهکار احتکار میکند». [مسلم].
احتکار یعنی: خریدن کالا و نگاه داشتن آن تا زمانی که قیمتش بالا رود و مردم نیازمند آن کالا شوند. حکمت تحریم احتکار برطرف کردن ضرر و زیان از مردم است.
حدیث ابیامامه به عاقبت بد کسی اشاره میکند که مال مردم را به ناحق میخورد و سوگند دروغ یاد میکند:
«مَنْ اقْتَطَعَ حَقَّ امْرِئٍ مُسْلِمٍ بِیَمِینِهِ فَقَدْ أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُ النَّارَ وَحَرَّمَ عَلَیْهِ الْجَنَّهَ فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ وَإِنْ کَانَ شَیْئًا یَسِیرًا یَا رسولالله قَالَ وَإِنْ قَضِیبًا مِنْ أَرَاکٍ». [رواه مسلم].
«پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: هر کس با سوگند خوردنش حق مسلمانی را ضایع کند، خداوند دوزخ را برای او مقرر و بهشت را بر او حرام کرده است. مردی گفت: ای رسول خدا، اگر آن چیز کم هم باشد؟ فرمود: حتی اگر شاخهای از درخت اراک باشد». [مسلم].
دوباره مسلم از ابنمسعود روایت کرده که از حضرت صلی الله علیه و سلم شنیده است که فرمود:
«مَنْ حَلَفَ عَلَى مَالِ امْرِئٍ مُسْلِمٍ بِغَیْرِ حَقِّهِ لَقِیَ اللَّهَ وَهُوَ عَلَیْهِ غَضْبَانُ».
«هر کس برای به دست آوردن دارایی انسان مسلمانی به ناحق و دروغ قسم بخورد، در حالی با خدا ملاقات میکند که خدا بر او خشمگین است».