رنجها و زحمتهای یاران و اصحاب پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در راه دعوت و تبلیغ اسلام در وقایع مختلف به گونهای مختصر و در مناسبتهای مختلف به تصویر کشیده شد.
اما بهتر است آنان را به طور دقیقتر از دیدگاه قرآن بشناسیم و دیدگاه قرآن را نیز دربارهی آنان بررسی کنیم.
نگاهی گذرا به زندگی اصحاب و یاران رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم، به روشنی نشان میدهد که آنان به حق، قابل مدح و ستایش اند و زندگانی سراسر افتخارشان میرساند که آنان برگزیدگان فرزندان آدماند.
آنان از طرف پروردگار بهترین واژگان را از جانب پروردگار به خود اختصاص دادند؛ واژگانی زیبا و زیبنده همچون:
فائزون، مُفْلِحُون و صادِقُن و..
با وجود اینکه آنان از جانب اربابان و مالکان خویش به انواع تحقیرها و آزارها تهدید شدند، اما آنان با کمال صراحت و بدون هیچگونه ترس و واهمهای فریاد بر میآوردند.
«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللّهُ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ»
به این خاطر در قرآن کریم که معجزهی جاوید است، از آنان به نیکی و خیر یاد میکند. خداوند میفرماید:
﴿وَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَٰهَدُواْ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ وَٱلَّذِینَ ءَاوَواْ وَّنَصَرُوٓاْ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ حَقّٗاۚ لَّهُم مَّغۡفِرَهٞ وَرِزۡقٞ کَرِیمٞ٧۴﴾
[الأنفال: ۷۴].
«بیگمان کسانی که ایمان آورده اند و مهاجرت کردهاند و در راه خدا جهاد نمودهاند و همچنین کسانی که پناه داداند و یاری کردهاند، آنان مؤمنان حقیقی و واقعی هستند و برای آنان آمرزش و روزی شایسته (در بهشت جاویدان) است».
مقام و جایگاه مهاجران در اسلام، مقام و جایگاهی بسیار پر ارج است، هم خود پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و هم مسلمانان بعدی همه برای آنها احترام خاصی قائل بودند؛ چرا که آنان به تمام زندگی خویش برای گسترش دعوت اسلام پشت پا زدند.
بعضی جان خود را به خطر انداختند و بعضی مانند صهیب رومی از همهی اموال خود چشم پوشیدند و جالب اینکه خود را در این معامله نیز برنده میدانستند.
اگر فداکاری آن مهاجران در آن روزها نبود، محیط خفقان بار مکه و عناصر شیطانی که بر آن حکومت میکردند، هرگز اجازه نمیدادند صدای اسلام به گوش کسی برسد و این صدا را برای همیشه در گلوی مؤمنان خفه میکردند؛ اما آنان نه تنها مکه را فتح نکردند، بلکه صدای اسلام را به گوش جهانیان رساندند.
(نام کتاب:زندگینامه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم، جلد:چهارم)