نوروز، عیدی که صاحبش (جمشید شاه) خود را خدا خواند (۴)

ان شاء الله در این قسمت به بررسی بخشی از اقوال علمای چهار مذهب اهل سنت پیرامون نوروز و صاحبان اعمال مربوط به آن میپردازیم.

اهل سنت هرگز در طول تاریخ نوروز را گرامی نداشته و آن را عید خود قرار نداده اند.

به بررسی قسمی از اقوال چهار مذهب اهل سنت بپردازیم :

مذهب ابوحنیفه :
علامه الحصکفی در حاشیه اش میگوید : هدیه دادن در روز نوروز به اسم نوروز و مهرگان جایز نیست یعنی اگر به اسم این دو روز هدیه دهد؛ حرام است و اگر قصد تعظیم و بزرگداشت آن روز را داشته باشد؛ همانگونه که مشرکین و زرتشتیان آن را بزرگداشت می کنند؛ در این موقع کافر می گردد، و ابوحفص الکبیر (یکی از علمای حنفی) می گوید: اگر شخصی پنجاه سال تمام فقط الله را عبادت کرده باشد سپس در نوروز از روی تعظیم آن روز؛ فقط یک تخم مرغ به مشرکی هدیه دهد؛ بدون شک کافر می گردد و تمام اعمالش تباه می شود.

مذهب امام مالک :
امام خلیل ابن اسحاق در المختصر در مورد کسانی که شهادتشان قبول نیست میگوید : شهادت کسی که در بازی نوروز شرکت کند، قبول نیست. [اگر صرفا با بازی کردن فاسق و گناهکار شده و از درجه عدل در شهادت دادن سقوط میکنند، پس با تعظیم آئین مشرکین چه حالی دارند ؟]

مذهب امام شافعی :
امام سیوطی : اعیاد یهود و کفار دیگر و عجم ها و عرب های گمراه، از جمله مسائلی است که بر هیچ مسلمانی شایسته نیست در چیزی از امورات مربوط به آن، خود را به آن ها تشبیه کنند [الامر باالاتباع والنهی عن الابتداع]

امام ذهبی در “التمسک بالسنن و التحذیر من البدع” می فرماید: مشابهت (کفار) اهل ذمه در میلاد و خمیس (عید نصاری) و نوروز بدعتی زشت و بی اساس است. پس اگر مسلمانی آن را به عنوان دین انجام داد جاهل است و سرزنش و منع و تعلیم داده می شود و اگر از روی دوست داشتن اهل ذمه و سرور و خوشحالی به عید و جشن آنها انجام داد باز هم مذموم می باشد و اگر از روی عادت و سرگرمی و راضی کردن اهل و عیال و جبران دلشکستگی فرزندان آن را انجام دهد پس این حالت جایگاه نظر و تأمل دارد و همانا اعمال به نیات و مقاصد بستگی دارد و فرد جاهل معذور محسوب می گردد و با نرمی آگاه و تعلیم داده می شود.

مذهب امام احمد :
شیخ الاسلام ابن تیمیه میفرماید : اما اینکه مسلمانان در اعیاد کفار به کفار چیزهایی بفروشند که در اعیادشان از آنها برای انجام مراسم خود استفاده می کنند از طعام و لباس و ریحان و… و یا اینکه به این چیزها را به آنها هدیه بدهند؛ پس در این حالت نوعی از کمک کردن به آنها در برپایی عید حرامشان است. [قابل توجه مغازه داران مسلمانی که وسایل اعیاد کفار را میفروشند، مثل لباس حاجی فیروز و بابانوئل درخت کریسمس و نمادهای والنتاین و …]

در کل نتیجه انجام دادن اعمال مربوط به نوروز اینگونه است :

الف: فرد آن اعمال ذکرشده یا شبیه آنها را به هدف تعظیم و بزرگداشت و تجلیل عید مجوسی نوروز انجام دهد که این حالت کفر است و صراحت و انتهای حکم ثابت شده از حدیث “من تشبه بقوم فهو منهم” را شامل میگردد.

ب: فرد این افعال را به عنوان عید نوروز انجام دهد اما منظورش تعظیم و بزرگداشت جشن مجوسیت و یا هر عید دیگری نباشد و اگر از او پرسیده شود که چرا چنین عملی انجام میدهد در جواب میگوید عید نوروز و روز خوشحالی است. حکم این فرد تحریم است و عمل از گناهان کبیره است (فرد را کافر نمیکند)

ج: فرد این اعمال را نه برای تعظیم عید مجوس و کفار و نه برای نوروز بودن ایام انجام میدهد بلکه تنها برای خوشگذرانی و راضی کردن اهل و خانواده و فرزندان انجام میدهد . در این حالت بعضی از اهل علم همانند امام ذهبی فرموده اند که جای نظر و توجه و استدلال دارد و مقصد فرد در نظر گرفته میشود، یعنی احتمالا حکم به تحریم این حالت را صادر نکرده اند . اما بعضی از اهل علم این حالت را در مطلق تشبه به اعمال کفار قرار میدهند و آن را حرام میدانند که قول به تحریم ارجح و برتر است.

اعطای هدیه در این روز به خاطر نوروز بودنش (چه به کافر چه به مسلمان) حرام است.

پذیرفتن هدیه دو حالت دارد:
از طرف مسلمانان باشد حرام است و باید او را نصیحت به ترک این کار کرد.
از طرف آتش پرستان و مجوسیان کافر باشد طبق رای امیرالمومنین علی و ام المومنین عایشه جایز است به شرطی که جزو ذبایح (حیواناتی که سر بریده میشوند) نباشد.
تبریک سال نو شمسی به سبب تقارن آن با عید نوروز مجوسیان ترک گردد زیرا دسته ای از علما حکم آن را پیرامون کفر و یا فسق (حالت الف و ب در بالا) به حساب می آورند.