نهی امام احمد از علم کلام و جدل

• ابن بطه از ابوبکر مروزی نقل می‏کند که: (شنیدم از ابوعبدالله که می‏گفت: هر کس مشغول کلام شود رستگار نمی‏شود، و هر کس مشغول کلام شود، جدا از جهمی شدن نیست).[۱]
• ابن عبدالبر در جامع بیان العلم از احمد نقل می‏کند که: (کسی که دنبال کلام است هرگز رستگار نمی‏شود و نزدیک است فساد را در قلب کسی ببینی که دنبال کلام است).[۲]
• هروی از عبدالله بن احمد بن حنبل روایت می‏کند که: (پدرم نامه ای به عبیدالله بن یحیی بن خاقان نوشت و گفت، من از اهل کلام نیستم و هیچ چیزی از کلام را در این نمی‏بینم، مگر آنچه را که در قرآن و یا حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم است، اما غیر این، کلام در مورد آن شایسته نیست).[۳]
• ابن الجوزی از موسی بن عبدالله طرسوسی روایت می‏کند که: (شنیدم که احمد بن حنبل می‏گفت: با اهل کلام ننشینید، هر چند از سنت نیز پیروی کنند).[۴]
• ابن بطه از حارث صایغ نقل می‏کند که: (هر کس کلام را دوست داشته باشد، از قلبش خارج نمی‏شود، و هیچ گاه اهل کلام را نمی‏بینی که رستگار شوند).
• ابن بطه از عبیدالله بن حنبل نقل می‏کند که: (پدرم برای من گفت: از ابوعبدالله شنیدم که گفت: بر شما واجب است به سنت و حدیث تمسک جویید و خداوند توسط آنها به شما نفع می‏رساند، شما را از زیاده روی در گفتار، مجادله و مناظره برحذر می‏دارم چون هر کس کلام را دوست داشته باشد، رستگار نمی‏شود، هر کس کلامی‏غیر از دین را به وجود آورد، سرانجامش بدعت و گمراهی است، چون کلام به سوی خیر نمی‏خواند و من کلام را دوست ندارم و فرو رفتن و جدل در آن را نمی‏پسندم. بر شما واجب است به احادیث، آثار و فقهی که از آنها بهره می‏گیرید، دست گیرید و مجادله و کلام اهل نفاق و مناظره را ترک کنید، مردم را دیدیم در حالی که این مسائل را نمی‏دانستند و به سوی اهل کلام می‏رفتند و عاقبت کلام ختم به خیر نمی‏شود، خداوند ما و شما را از شر فتنه ها پناه دهد و ما و شما را از هر هلاکتی سالم نگه دارد).[۵]
• ابن بطه در کتاب الإبانه از احمد بن حنبل نقل می‏کند که: (اگر کسی را دیدی که کلام را دوست داشت از او بر حذر باش).[۶]

این مجموعه ای از اقوال آن بزرگواران – رحمهم الله – در مورد مسائل اصول دین و علم کلام بود.

 

 

[۱] – الإبانه (۲/۵۳۸).

[۲] – جامع بیان العلم و فضله (۲/۹۵).

[۳] – ذم الکلام (ق-۲۱۶ –ب ).

[۴] – مناقب امام احمد، ص۲۰۵٫

[۵] – ابن بطه، الإبانه (۲/۵۳۹).

[۶] – ابن بطه، الإبانه (۲/۵۴۰).