نهی از اعمالی که متعلق به قبرها است

در ابتدای اسلام مسلمانان به خاطر اینکه زمانشان به زمان جاهلیت نزدیک بود به منظور حمایت و حفاظت از توحید از زیارت قبور منع شدند. هنگامی که ایمانشان زیبا گشت و بزرگی آن در مردم آشکار گردید و در قلب‌هایشان رسوخ نمود و دلایل توحید برایشان توضیح داده شد و شبهه شرک برایشان کشف و آشکار گردید مشروعیت زیارت قبور داده شد زیرا هدف‌ها ثابت و مقاصد آشکار گردید.

از بریده بن حصیب رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «نَهَیْتُکُمْ عَنْ زِیَارَهِ الْقُبُورِ فَزُورُوهَا»^[۱] «شما را از زیارت قبرها نهی کردم پس حالا به زیارت آن‌ها بروید» و از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «زُورُوا الْقُبُورَ فَإِنَّهَا تُذَکِّرُ الْمَوْتَ»^[۲] «به زیارت قبور بروید که آن باعث یادآوری مرگ می‌شود» و از ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «إِنِّی نَهَیْتُکُمْ عَنْ زِیَارَهِ الْقُبُورِ فَزُورُوهَا فَإِنَّ فِیهَا عِبْرَهً»^[۳] «من شما را از زیارت قبرها نهی کردم پس حالا به زیارت آن‌ها بروید که در زیارت آن‌ها عبرت و پند است» و از انس بن مالک رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم  فرمودند: «کُنْتُ نَهَیْتُکُمْ عَنْ زِیَارَهِ الْقُبُورِ ألا فزوروها فإنَّهَا تُرِقُّ الْقَلْبَ وَتُدْمِعُ الْعَیْنَ وَتُذَکِّرُ الْآخِرَهَ وَلَا تَقُولُوا هُجْرًا»^[۴] «من شما را از زیارت قبرها نهی کرده بودم حالا به زیارت آن‌ها بروید که در زیارت آن‌ها نرمی قلب، اشک چشمان و تذکر آخرت وجود دارد و چیزهایی که شرع ممنوع کرده نگویید» و از بریده  رضی الله عنه روایت است که گفت: «کَانَ رسول الله صلی الله علیه وسلم  یُعَلِّمُهُمْ إِذَا خَرَجُوا إِلَى الْمَقَابِرِ فَکَانَ قَائِلُهُمْ یَقُولُ: السَّلَامُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الدِّیَارِ مِنْ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُسْلِمِینَ وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بکم لَلَاحِقُونَ أَسْأَلُ اللَّهَ لَنَا وَلَکُمْ الْعَافِیَهَ»^[۵] «رسول الله صلی الله علیه وسلم  به آن‌ها یاد می‌داد هنگامی که به سوی قبرها خارج می‌شوند و پیش آن‌ها ایستادند بگویند: سلام بر شما ای اهالی مؤمن و مسلمان این دیار. ان شاء الله ما نیز به شما ملحق می‌شویم. از خدا برای خود و شما طلب عافیت و سلامتی می‌کنیم».

این احادیث و آنچه در معنای آن آمده دلالت بر مشروعیت زیارت قبور بعد از منع از آن دارد هنگامی که دو هدف بزرگ و دو سرانجام بزرگوار بوجود می‌آورد:

اول اینکه: با یادآوری آخرت و مرگ و سختی، دنیا در نظر کوچک و بی‌ارزش می‌شود و با عبرت گرفتن از اهل قبور از آنچه که در آن باعث افزایش ایمان شخص شده و یقینش را افزایش می‌دهد و به خاطر خداوند سختی‌های بزرگ را تحمل می‌کند و از اعراض و غفلت دوری می‌گزیند.

دوم اینکه: به وسیله دعا کردن به مردگان احسان می‌کند و بر آن‌ها ترحم می‌کند و برایشان طلب مغفرت می‌نماید و عافیت و سلامتی آن‌ها را از خداوند می‌خواهد.

این چیزی است که دلیل بر آن دلالت دارد و کسی که مدعی چیزی غیر از آن است با حجت و برهان ارائه دهد.

 

 

[۱] صحیح مسلم برقم (۹۷۷).

[۲] صحیح مسلم برقم (۹۷۵).

[۳] مسند أحمد (۳ / ۳۸)، ومستدرک الحاکم (۱ / ۵۳۱).

[۴] مستدرک الحاکم (۱ / ۵۳۲).

[۵] صحیح مسلم برقم (۹۷۵).