نشانه های ضعف ایمان

کوچک شمردن برخی از اعمال از لحاظ کراهیت و ناپسندی؛ عارضه ای است که به خاطر ضعف ایمان در انسان به وجود می آید.
در این حالت انسان، صرفاً از زاویه ی گناه به اعمال می نگرد که یا آیا چنین عملی گناه دارد یا نه
چنین انسانی به هنگام پرس و جو درباره ی اعمال اصلاً از خوبی ها نمی پرسد و در پی نیکی نیست؛ بلکه سؤال می کند: آیا چنین عملی گناه است یا نه
یا می پرسد: آیا این عمل حرام است یا مکروه
معمولاً چنین منشی انسان را در دام مکروهات گرفتار می سازد و باعث می شود سرانجام به امور حرام مبتلا گردد؛ در شخصیتی که عوامل بازدارنده از انجام مکروهات وجود ندارد، همواره این بدی و ضعف جای گرفته که برخی نیک های معمولی را کوچک می پندارد. قطعاً کوچک انگاشتن نیکی های معمولی، انسان را از انجام اعمال پرفضیلت و بزرگتر محروم می کند.
رسول اکرمص فرموده اند: «هر کس که به شبهات بپردازد، مرتکب حرام می شود. آن چنان که انتظار می رود چوپانی که در اطراف منطقه ی قروق شده، گوسفندانش را می چراند، وارد محدوده ی قروق شود و گوسفندان را در آنجا چرا دهد».
۱ برخی از مردم، هنگامی که درباره ی چیزی استفتاء می کنند و حکم شرعی می گیرند که مورد سؤال آنها حرام است،
 می پرسند: حرمت آن شدید است یا نه؟! و یا می پرسند: این عمل، چقدر گناه دارد؟! در چنین افرادی، توجّه خاصی نسبت به دوری از گناهان و بدی ها یافت نمی شود؛ بلکه در آنان استعداد و زمینه ی انجام گناهان پیش پا افتاده یا به اصطلاح معمولی وجود دارد.
آنان، معمولاً گناهان صغیره را کوچک و معمولی می پندارند که همین امر سبب می شود، نسبت به انجام گناهان و ارتکاب حرام، گستاخ شوند و موانع و عوامل بازدارنده، از سر راهشان برداشته شود.
به همین خاطر رسول اکرمص فرموده اند: «افرادی را از امّتم سراغ دارم که روز قیامت با نیکی هایی به پهنه ی کوهها حاضر می شوند و خداوند، اعمالشان را چون گرد و غباری پراکنده می کند».
 ثوبان – رضی الله عنه – عرض کرد: ویژگی هایشان را برای ما بیان کنید تا ما ندانسته از آنان نباشیم. فرمودند: «آنها برادران شما هستند و از جنس و پوست خودتان و از شب، بهره می گیرند آن گونه که شما شبها قیام می کنید؛ اما در خلوت و تنهایی، به محارم الهی بی حرمتی می کنند و مرتکب حرام می شوند».
۲ آری، شخصی که در او زمینه ی گناه وجود دارد، بی پروا مرتکب حرام می شود و این، بدتر از کسی است که با دودلی و پروا به حرام می پردازد؛ گرچه هر دو بر خطر و لبه ی هلاکت و تیره بختی هستند. افرادی که گناهان را کوچک و سبک می شمارند، ایمان ضعیفی دارند که اگر عمل زشتی هم مرتکب شوند، آن را بد و زشت نمی دانند.
 ابن مسعود – رضی الله عنه – حال مؤمن و منافق را چنین بیان کرده است که: «مؤمن، گناهش را چنان بزرگ می بیند که گویا زیر کوهی نشسته و از این می ترسد که زیر کوه هلاک شود؛ اما فاجر، گناهش را چون مگسی می داند که بر بینیش می نشیند و او، با دستش مگس را دفع می کند»
__________
(۱) – حدیث در صحیحین روایت شده است.
 
(۲) – روایت ابن ماجه (۴۲۴۵)، صحیح الجامع (۵۰۲۸).
 
(۳) – روایت بخاری، فتح الباری (۱۱/ ۱۰۲)، نگاه کنید به تغلیق التعلیق (۵/ ۱۳۶).