نحوه دادن فدیه برای کسی که بجای روزه گرفتن بر او فدیه واجب شده

آیا کسی که شرعا از روزه گرفتن معاف است و بر وی فدیه دادن واجب شده، جایز است که فدیه را برای مدت سی روز فقط به یک مسکین بدهد، یا باید به سی نفر مسکین بدهد؟

 

الحمدلله،

کسی که از روزه گرفتن عاجز باشد (مانند بیماری که روزه گرفتن برایش خطرناک است و امید بهبودی و علاج وی نمی رود و یا مانند پیرمرد یا پیرزنی که به شدت ناتوان شده و روزه گرفتن برایش ممکن نیست) بایستی ۰بجای روزه گرفتن) فدیه دهد یعنی به ازای هر روز از روزه ماه رمضان یک نفر را طعام دهد، به دلیل فرموده الله تعالی: « وَ عَلَی الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فُدیَهٌ طَعَامُ مِسکِین» (بقره : ۱۸۴).

یعنی: «و بر کسانی که توانایی انجام آن (روزه) را ندارند (همچون پیران ضعیف و بیماران همیشگی) لازم است کفاره بدهند و آن خوراک مسکینی است».

از عطاء روایت است : از ابن عباس شنیدم که این آیه را می‌خواند، و می‌گفت :

«لیست بمنسوخه، هو الشیخ الکبیر و المرأه الکبیره لایستطیعان أن یصوما فلیطعمان مکان کل یوم مسکینا». «این آیه منسوخ نیست، بلکه درباره پیرمرد و پیرزنی است که توانایی روزه گرفتن ندارند و باید به ازای هر روز مسکینی را غذا بدهند». بخاری (۴۵۰۵).

علامه ابن عثیمین رحمه الله می گوید:

«کیفیت اطعام به دو صورت است:

اول: غذایی درست کند و مساکین را دعوت نماید، بر حسب روزهایی که باید فدیه بدهد، همانگونه که انس بن مالک رضی الله عنه چنین کرد.

دوم: غذای غیر آماده (پخته نشده) به آنها بدهد». الشرح الممتع (۶/۳۳۵).

اما اگر کسی بخواهد که در عرض سی روز به یک نفر غذا دهد، یعنی هر روز به او طعام دهد، جایز است چنانکه جمهور علمای مذاهب از جمله شافعیه و حنابله و گروهی از علمای مالکیه بر جواز آن تاکید کرده اند، مولف کتاب الانصاف گفته: «جایز است طعام را کلا به یک مسکین واحد داد». الإنصاف (۳/۲۹۱)‏، و نگاه کنید به: تحفه المحتاج ۳ / ۴۴۶، کشاف القناع ۲ / ۳۱۳، و ‏”فتاوی اللجنه الدائمه” (۱۰/۱۹۸)‏.

 

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین