عقل در نتیجه تفکر و اندیشیدن به آزادی واقعی میرسد و دانشمندان و اندیشمندان هم در بحث و تدریس و اجتهاد در عقاید، فقه و فلسفه و دیگر علوم فقط نشاط فکری و استقلال عقلی را منظور داشته اند.
و این تمدنها همه از افتخارات اسلام است و ما به آن افتخار میکنیم و آزادی و استقلال عقلی که اسلام به ارمغان آورد، پایه و اساسی است که نهضت و مدینت اروپا بر آن بنا شده، همچنان که افرادی از خودشان شاهد و گویای این حرکت هستند.
«استاد لیبری» میگوید: اگر اعراب سرمشق حرکت تاریخ نمیبودند، نهضت اروپای جدید چندین قرن به تأخیر میافتاد.