این همان لحظاتی هستند که بارها و بارها علما از آن سخن گفتند، همان لحظاتی که قرآن بر وقوع آن تأکید میکرد،
{کُلُّ نَفۡسٖ ذَآئِقَهُ ٱلۡمَوۡت}.
هرکسی چشنده مرگ است.
(آلعمران: ۱۸۵)
مرگ یعنی، پایان همه خوشیها و لذتها، همه رنجها و مصیبتها، پایان همه امیدها.
گمان کن که ملک الموت روح تو را از کالبد خارج کرده و اکنون جسدی بیش نیستی، تو را غسل داده و اهل و عیال بر تو گریه میکنند.
تو نیز گریه آنها را میبینی و میشنوی اما قدرت بر تکلم و حرکت نداری و چند ساعتی دیگر تو را به سوی قبرستان میبرند جایی که از آنجا نفرت داشتی و فرار میکردی.
ولکن قبر انتظار تو را میکشد و آن چاله را برای کسی دیگر بجز تو حفر نکردهاند. اولین چیزی که بر ذهنت خطور خواهد کرد تنهایی و بیمونس بودن است، دیگر دوستی نیست با تو سخن بگوید و تو همواره با او مزاح کنی، به کنار تو بنشیند و تو را از تنهایی برهاند. و به راستی که تنهایی سخت است و بدتر از آن اینکه، همیشگی باشد.
آری، میشود همه این مصائب پیش رو را سهل کرد، به گونهای که دیگر در قبر احساس تنهایی نکرد و از سؤال فرشتهها و تاریکی و عذاب قبر در ایمن بود، و این نیز ممکن است که انسان با خود ساختمان و ثروت به داخل قبر ببرد که بالاترین ثروت و دارایی ایمان است و بهترین مونس یقین به رحمتهای خدا بعد از مردن است.
و امروز میتوانی هر کاری را انجام دهی، هر معصیتی را مرتکب شوی، هر مالی را غصب کنی و کسی مانع نشود و تو را تعقیب نکند دستور قتل هر انسان بیگناهی را صادر کنی و از تو کسی سؤال نکند، مال هر یتیم و مستمندی را بخوری و کسی مقابل تو نباشد، هر جنایتی را مرتکب شوی و در پی تو نباشند ولی مرگ پایان همه قدرتهاست.
{وَجَآءَتۡ سَکۡرَهُ ٱلۡمَوۡتِ بِٱلۡحَقِّۖ ذَٰلِکَ مَا کُنتَ مِنۡهُ تَحِیدُ}.
سکرات مرگ (سرانجام فرا میرسد و) واقعیّت را بهمراه میآورد (و دریچهی قیامت را به رویتان باز میکند، و حوادث و صحنههای دنیای جدید را کم و بیش نشانتان خواهد داد. بدین هنگام انسان را فریاد میزنند که) این همان چیزی است که از آن کناره میگرفتی و میگریختی.
(سوره ق آیه ۱۹)
{وَنُفِخَ فِی الصُّورِ ۚ ذَٰلِکَ یَوْمُ الْوَعِیدِ}.
و (سرانجام برای دومین بار) در صور دمیده میشود. آن (روز) روز (تحقّق و پیاده شدن) بیمدادنها (ی الهی به کافران) است.
(سوره ق آیه ۲۰)
{وَجَاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَّعَهَا سَائِقٌ وَشَهِیدٌ}.
در آن روز هر انسانی (اعم از نیکوکار و بدکار، به میدان محشر) میآید همراه با راهنمائی (که او را رهبری و رهنمود میکند) و همراه با گواهی (که بر پندار و گفتار و کردار او شهادت میدهد).
(سوره ق آیه ۲۱)
{لَّقَدْ کُنتَ فِی غَفْلَهٍ مِّنْ هَٰذَا فَکَشَفْنَا عَنکَ غِطَاءَکَ فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ}.
(سپس به انسان بیباور خطاب میشود:) تو از این (دادگاه بزرگ و چیزهائی که میبینی و خواهی دید) غافل بودی، و ما پرده از جلو چشمان تو به کنار زدهایم و امروز چشمانت کاملاً تیزبین شدهاند.
(سوره ق آیه۲۲)