میزان، صفت و دلایل آن

از جمله چیزهایی که واجب است به آن ایمان داشته باشیم در مورد حوادث آخرت، میزان است. و میزان حقیقت دارد و دارای زبان و دو کفه است. در آن اعمال بندگان وزن می‌شود و کوچکترین ذره از نیک و بدی را وزن می‌نماید. و دلایل کتاب و سنت بر اثبات میزان وجود دارند.

الله تعالی می‌فرماید: ﴿وَنَضَعُ ٱلۡمَوَٰزِینَ ٱلۡقِسۡطَ لِیَوۡمِ ٱلۡقِیَٰمَهِ فَلَا تُظۡلَمُ نَفۡسٞ شَیۡ‍ٔٗاۖ﴾ [الأنبیاء: ۴۷]. «و در روز قیامت ترازوهای درست را در میان نهیم و هیچ کس ستم نمی‌بیند» و می‌فرماید: ﴿فَأَمَّا مَن ثَقُلَتۡ مَوَٰزِینُهُۥ ۶ فَهُوَ فِی عِیشَهٖ رَّاضِیَهٖ ٧ وَأَمَّا مَنۡ خَفَّتۡ مَوَٰزِینُهُۥ ٨ فَأُمُّهُۥ هَاوِیَهٞ ٩﴾ [القارعه: ۶-۹]. «اما کسی که ترازویش سنگین باشد او در زندگی راحت و آسوده ای است و اما هرکس ترازویش سبک باشد جایگاه او هاویه است». شیخین از ابوهریره رضی الله عنه روایت می‌کنند که پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌فرمایند: «کَلِمَتَانِ حَبِیبَتَانِ إِلَى الرَّحْمَنِ خَفِیفَتَانِ عَلَى اللِّسَانِ ثَقِیلَتَانِ فِی الْمِیزَانِ سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ»^[۱] «دو کلمه وجود دارد که نزد خداوند محبوب و بر زبان، سبک، و در ترازوی اعمال، سنگین هستند: سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ، سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِیمِ». و امام احمد، حاکم و دیگران از ابن مسعود رضی الله عنه روایت می‌کنند که «أَنَّهُ تسلق أراکه وَکَانَ دَقِیقَ السَّاقَیْنِ فَجَعَلَتْ الرِّیحُ تَکْفَؤُهُ (أی تحرکه) فَضَحِکَ الْقَوْمُ مِنْهُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مِمَّ تَضْحَکُونَ قَالُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ مِنْ دِقَّهِ سَاقَیْهِ فَقَالَ وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَهُمَا أَثْقَلُ فِی الْمِیزَانِ مِنْ أُحُدٍ»^[۲] «درختی بلند شده و دو ساقه ریز داشت که باد آن را تکان می‌داد. گروهی خندیدند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: به چه می‌خندید؟ گفتند: ای پیامبر خدا از ریزی ساقه آن. فرمود: قسم به کسی که نفس من به دست اوست دو تا از آن ساقه از یکی در میزان سنگین تر است».

[۱] صحیح البخاری برقم (۷۵۶۳)، وصحیح مسلم برقم (۲۶۹۴).

[۲] مسند الإمام أحمد ۱ / ۴۲۰- ۴۲۱، والمستدرک ۳ / ۳۱۷ و صححه الحاکم ووافقه الذهبی