اهل سنت و جماعت به معنای عام، در تکفیر اهل بدعت، احتیاط میکنند. خصوصاً اگر اهل بدعت، با تأویلی که گنجایش داشته باشد، دچار تأویل باشند.
– (نباید مسلمانی را به خاطر گناهی که مرتکب شده یا اشتباهی که از او سر زده است، تکفیر نمود. مانند مسایلی که اهل قبله و خوارج در آن اختلاف دارند و به دلیل آن از دین خارج شدند و پیامبر صلی الله علیه وسلم دستور به جنگ با آنان را داد. خوارجی که خلیفهی راشد علی رضی الله عنه با آنان جنگید. ائمهی دین از میان صحابه و تابعین هم در جنگ با آنان اتفاق نظر داشتند. علی بن ابیطالب و سعد بن ابی وقاص رضی الله عنهما و دیگر صحابه آنان را کافر نخواندند؛ بلکه با وجود جنگ با آنان، ایشان را مسلمان قلمداد کردند.
و تا خوارج به ناحق خونریزی نکردند و بر چارپایان و حیوانات مسلمین یورش نبردند، علی رضی الله عنه با آنان وارد نبرد نشد. با آنان جنگید تاظلم و سرکشی آنان را دفع نماید نه به سبب اینکه کافر بودند. به همین خاطر از آنان اسیر نگرفت و اموالشان را به غنیمت نبرد.
وقتی چنین افرادی به نص و اجماع، گمراهیشان ثابت گشت و الله سبحانه وتعالی و رسول الله صلی الله علیه وسلم هم امر به جنگِ با آنان را داد، کافر نشدند، چطور کسانی که نسبت به حق دچار اشتباه شدند لیکن از خوارج انسانهای آگاهتری هستند را کافر بخوانیم؟ هیچ یک از این گروهها حق ندارند دیگری را با وجود اثباتِ بدعت در وی، کافر خوانده و ریختن خون و به یغما بردن مالشان را مباح و مشروع بداند. حال چه باید گفت اگر تکفیر کننده خود، مبتدع باشد؟! حتی ممکن است بدعتِ خودشان بدتر هم باشد. در حالی که غالباً همهی آنها در حقایقِ آنچه اختلاف دارند، جاهل و ناآگاهند.
اصل بر این است که ریختن خون، آبرو و غارت کردن اموال مسلمانان بر یکدیگر حرام است و هرگز جز با اذن و اجازهی الله سبحانه وتعالی و رسولش صلی الله علیه وسلم حلال و مباح نمیگردد. و زمانی که مسلمان برای جنگ یا تکفیر، تأویلی داشت، با این کار کافر نمیگردد. چنان که عمر بن خطاب رضی الله عنه در مورد حاطب بن ابی بلتعه رضی الله عنه گفت: ای رسول الله صلی الله علیه وسلم بگذار گردن این منافق را بزنم، نبی اکرم صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إنَّهُ قَدْ شَهِدَ بَدْرًا وَمَا یُدْرِیک أَنَّ اللَّهَ قَدْ اطَّلَعَ عَلَى أَهْلِ بَدْرٍ فَقَالَ اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ فَقَدْ غَفَرْت لَکُمْ؟»[۱].
یعنی: «او در بدر حضور داشته است. و تو چه میدانی؟الله سبحانه وتعالی بر اهل بدر اطلاع داشته و فرموده است: هر چه میخواهید بکنید؛ قطعاً شما را آمرزیدم».)[۲]
[۱]– بخاری و مسلم.
[۲]– مجموع الفتاوی ج ۳ ص ۲۸۲ – ۲۸۴.