مهم­ترین موضوعات علم کلام (۲)

اما در عصر حاضر، یعنی پس از الغای خلافت اسلامی در آخرین دوران آن (خلافت عثمانی)، این مساله نزد علمای اسلام چنان مورد بحث و موشکافی قرار گرفت که پیش­تر چنین نزد علمای سلف مطرح نبود بلکه چه بسا به ذهن آنها هم چنین اتفاقی خطور نمی­کرد. چراکه در طول تاریخ اسلام، از زمان وفات رسول الله و خلافت ابوبکر صدیق و تا اواخر خلافت عثمانی، خلافت اسلامی یار و همراه اسلام و امت اسلام بوده است و به ذهن کسی خطور نمی­کرد زمانی بیاید که خلافت اسلامی ملغی شود و امت یکپارچه به دست استعمار غرب به دولت­ها و حکومت­های متعدد و پراکنده­ای تقسیم شود. از این­رو و پس از الغای خلافت، این مساله در فقه سیاسی اسلام، تحت عنوان (عدم جدایی بین سیاست و دین مطرح شده است) شاید اولین کسی که به این مساله پرداخته است، شیخ مصطفی صبری، از آخرین شیوخ اسلام در خلافت عثمانی باشد، چنانکه بیان می­دارد مساله­ی جدایی میان دین و سیاست به مساله­ی (وجوب نصب امام) که از جمله مسائل کلامی به شمار می­رود، باز می­گردد. و وجوب امامت در اصطلاح علمای اسلام یعنی مباشرت و لزوم تحکیم و داور قراردادن شریعت الله متعال، به همین سبب نصب امام و یا خلیفه را برای انجام این کار و انجام این مسئولیت، واجب دانسته­اند.[۱]

اینها مسائل مورد گفتگو مدارس اهل کلام می­باشد و چنانکه از اصطلاحات آن برمی­آید، مربوط به مراحل تاریخی مسلمانان می­باشند و از مهم­ترین علامات آن این است که آنها در زمان خود صاحب تمدن شکوفا و برتری بودند.

[۱] –  بنگر به مقدمه ما به کتاب شیخ مصطفی صبری «النکیر علی منکری النعمه من الدین و الخلافه والامه» که عنوان دیگری نیز برای آن انتخاب کردیم به اسم: «الاسرار الخفیه وراء الغاء الخلافه العثمانیه» از انتشارات دارالدعوه – اسکندریه.