من مسلمانم

روزه و نقش آن در تزکیه و تقویت اراده

استاد ناصر سبحانی

۱٫ انسان دارای دو نیروی علم و اراده است.
پرورش نیروی علم از طریق تعلیم کتاب و سنّت و فعالیت نیروهای بصر، قلب و سمع انجام می‏شود که در نهایت، این معلومات باید در انسان به ‏‏صورت ملکه درآیند. پرورش نیروی اراده را «تزکیه» می‏گویند که از طریق عبادت و مقابله با هواهای شیطانی صورت می‏گیرد و در این راستا، روزه از مهم‏ترین روش‏های تزکیه است.

۲٫ رشد و نمو دادن به استعدادهای انسان و پاک ‏نمودن آن‏ها از رذایل، «تزکیه» نام دارد.

۳٫ نیرویی در وجود انسان هست که کارها را نه بر اساس منطق، بلکه بر اساس خوشایند خود انجام می‏دهد و یا نمی‏دهد؛ به این نیرو «هوی» می‏گویند. هرگاه این نیرو بر اساس هدایت الهی، توسط نیروهای بصر، قلب و سمع پرورش یافت و عملاً تسلیم هدایت خداوندی گردید، دگرگون می‏شود و به «اراده» تبدیل می‏گردد‏.

۴٫ روزه، یکی از وسایل بروز نهاد پاک انسانی و تزکیه‏ ی اراده‏ ی اوست؛ زیرا انسان را به مسیری از کمال سوق می‏دهد که در نتیجه ‏ی آن از هوی و هوس پرهیز کرده و مجری فرمان خداوند می‏شود و به ‏عبارت دیگر، تقوا پیشه می‏کند؛ هدف از روزه‏داری در قرآن نیز همین است: «لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ» (بقره/۱۸۳). تقوا دارای دو بعد می‏باشد:
۱‏ـ انجام اوامر خداوند ۲ـ اجتناب از نافرمانی خداوند. روزه دوره‏ ی آموزشی محدودی جهت تقویت اراده می‏باشد.