وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
درمورد ولاء و براء از سخنان شیخ ابن عثیمین و شیخ ابن باز رحمه الله علیه بیان میکنیم.
ولاء و براء به خاطر الله تعالی این است که انسان از هر چه که الله تعالی اعلام برائت و انزجار نموده است ما هم از آن تنفر داشته و بیزار باشیم.
الله تعالی می‌فرماید: {قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَالَّذِینَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْکُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ کَفَرْنَا بِکُمْ وَبَدَا بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمُ الْعَدَاوَهُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا}.
(رفتار و کردار)ابراهیم علیه السلام و کسانی که بدو گرویده بودند، الگوی خوبی برای شما است ، بدانگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و از چیزهایی که بغیر از الله عبادت می‌کنید؛ بیزاریم و دشمنی و کینه توزی همیشگی میان ما و شما پدیدار گردید…. «ممتحنه/۴»
باید این رفتار را با مشرکان داشته باشیم.
الله تعالی می‌فرماید: {وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَی النَّاسِ یَوْمَ الْحَجِّ الأکْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِیءٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَرَسُولُهُ}.
(این اعلامی است از جانب الله و پیامبرش به همه مردم در روز حج اکبر که الله و رسولش از مشرکان بیزارند…). «توبه/۳»
لذا بر تک تک افراد مؤمن واجب است، که از تمام مشرکان و کافران بیزار و متنفر باشند، این حکم مربوط به رفتار با کفار است. بر هر فرد مسلمان واجب است که از هر عملی که الله و رسولش صلی الله علیه وسلم بیزار هستند، هر چند کفر نباشد؛ مانند: فسق و عصیان او نیز بیزار باشد.
الله تعالی می‌فرماید: {وَلَکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الإیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَکَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْیَانَ أُولَئِکَ هُمُ الرَّاشِدُونَ}.
(اما الله ایمان را در نظرتان گرامی داشته است و آن را در دل‌هایتان آراسته است، و کفر و نافرمانی را در نظرتان زشت و ناپسند گردانیده است، و فقط آنان راه یافته‌اند). «حجرات/۷»
وقتی که مؤمن هم ایمان داشته باشد و هم به گناهان آلوده باشد، به خاطر ایمانش با او محبت دوستی میکنیم و به خاطر گناهانش از او خوشمان نمی‌آید و این در زندگیِ روز مره‌ی ما وجود دارد. بطور مثال داروی تلخی را با آن که مزه‌ی آن را ناپسند می‌دانی باز هم تمایل داری که بخوری چون موجب شفای بیماری می‌شود.
البته برخی از مردم از مؤمن گناهکار بیشتر از کافر متنفر هستند، این جای بسی شگفتی است و تغییر حقایق است؛ کافر دشمن الله و پیامبر صلی الله علیه وسلم و مؤمنان است. بر ما واجب است که با تمام وجود از او متنفر باشیم.
الله تعالی می‌فرماید:{یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّکُمْ أَوْلِیَاءَ تُلْقُونَ إِلَیْهِمْ بِالْمَوَدَّهِ}.
(ای کسانی که ایمان آورده‌اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید که نسبت به آنها اظهار محبت کنید). «ممتحنه/۱»
و می‌فرماید: {یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَالنَّصَارَی أَوْلِیَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ (۵۱)فَتَرَی الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ یُسَارِعُونَ فِیهِمْ یَقُولُونَ نَخْشَی أَنْ تُصِیبَنَا دَائِرَهٌ فَعَسَی اللَّهُ أَنْ یَأْتِیَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِنْ عِنْدِهِ فَیُصْبِحُوا عَلَی مَا أَسَرُّوا فِی أَنْفُسِهِمْ نَادِمِینَ (۵۲)}.
(ای کسانی که ایمان آورده‌اید! یهود و نصارا را [تکیه‌گاه] دوستان خود نگیرید؛ آنها دوستان و هوادار یکدیگرند و هر که از شما آنها را به دوستی گیرد از آنهاست. همانا الله تعالی ظالمان را هدایت نمی‌کند۵۱٫ و لیکن بیمار دلان را می‌بینی که در [دوستی] آنها می‌شتابند و می‌گویند: می‌ترسیم حادثه‌ی بدی برای ما پیش آید [و به کمک آنها نیازمند شویم]. ولی شاید الله تعالی پیروزی یا حادثه‌ی دیگری از جانب خود [برای مسلمانان] پیش آورد و این دسته از آنچه در دل نهان داشتند پشیمان شوند). «مائده/۵۱-۵۲»
کفار هرگز از شما راضی نمی‌شوند؛ مگر زمانی که از دینشان پیروی کنی و دین خودت را بفروشی.
الله تعالی می‌فرماید: {وَلَنْ تَرْضَی عَنْکَ الْیَهُودُ وَلا النَّصَارَی حَتَّی تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ}.
(یهود و نصارا از تو راضی نخواهند شد مگر زمانی که از دینشان پیروی کنی).«بقره/۱۲۰»
و می‌فرماید: {وَدَّ کَثِیرٌ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَوْ یَرُدُّونَکُمْ مِنْ بَعْدِ إِیمَانِکُمْ کُفَّارًا حَسَدًا} «بقره/۱۰۹»
(بسیاری از اهل کتاب دوست دارند که ای‌کاش! شما را پس از ایمانتان به کفر بازگردانند).
این حکم شامل تمام انواع کفر، اعم از انکار، تکذیب، شرک و الحاد می‌شود. ما از تمام اعمال حرام بیزاریم و برای ما جایز نیست که اعمال حرام برای ما عادی و مأنوس باشد. روا نیست که ما مسلمانان مرتکب اعمال حرام شویم و از عمل مؤمن گناهکار بیزاریم لیکن به خاطر ای
مانش با او موالات (رابطه‌ی همکاری و حمایتی) داریم و او را دوست داریم.
شیخ ابن عثیمین، مجموع دروس فتاوی الحرم المکی(۳/۳۵۷،۳۵).
معنای ولاء و براء این است. که مؤمنان را دوست داشته باشیم و پشتیبانی و حمایتشان کنیم و از کافران متنفر باشیم با آنها عداوت نماییم و از خودشان و دینشان بیزار باشیم، ولاء و براء همین است، همان طور که الله تعالی می‌فرماید: {قَدْ کَانَتْ لَکُمْ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ فِی إِبْرَاهِیمَ وَالَّذِینَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآءُ مِنْکُمْ وَمِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ کَفَرْنَا بِکُمْ وَبَدَا بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمُ الْعَدَاوَهُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا حَتَّی تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ} «ممتحنه/۴».
(ابراهیم علیه السلام و کسانی که بدو گرویده بودند، الگوی خوبی برای شما هستند، بدانگاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و از چیزهایی که بغیر از الله عبادت می‌کنید؛ بیزاریم و دشمنی و کینه توزی همیشگی میان ما و شما پدیدار گردید تا زمانی که به الله که یکتاست ایمان بیاورید…).
معنای تنفر از آنان و عداوت نمودن با آنان این نیست که به آنها ظلم نماییم و در حقشان تجاوز کنیم، این تا زمانی است که با ما وارد جنگ نشوند، بلکه معنایش این است که از آنان متنفر باشی و در قلبت با آنان عداوت داشته باشی کفار جزو دوستان تو نباشند، البته نباید آنان را مورد اذیت و آزار و ستم قرار داد، هرگاه تو را سلام کردند جواب سلام شان را بده (همان‌طور که در حدیث آمده در جواب‌شان باید بگوییم: «وعلیکم».) وآنان را نصیحت کن و به خیر و خوبی ارشاد کن.
الله تعالی می‌فرماید:{وَلا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْکِتَابِ إِلا بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِلا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ}.
(با اهل کتاب[یهود و نصارا] مجادله نکن مگر به بهترین روش، بجز کسانی که از آنان ظلم می‌کنند…). «عنکبوت/۴۶»
اهل کتاب یهود ونصارا هستند و همچنین کفاری که دارای تأمین، پیمان و تعهدی می‌باشند، امّا هر کس از آنان ظلم کند، به خاطر ظلمی که کرده مجازات می‌شود. علاوه از این برای مؤمن جایز است که با غیر مسلمانان به بهترین روش گفتگو و مجادله کند، علاوه از آن که به دلیل آیه‌ی فوق به خاطر الله باید از آنان متنفر باشد.
الله تعالی می‌فرماید: {ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ}.
(باحکمت و پندی نیکو به راه پروردگارت دعوت کن وبا آنان به بهترین شیوه مجادله نما..). «نحل/۱۲۵»
پس نباید به آنها تعدی و ظلم شود، امّا تنفر و دشمنی با آنها به خاطر الله باشد. برای مسلمان جایز است که برایشان دعا کند و مسایل دین را به آنان یاد دهد و آنها را به حق ارشاد کند، امید است که الله تعالی آنها را بوسیله‌ی این اسباب به راه صحیح هدایت کند. صدقه دادن به غیر مسلمانان و خوبی کردن در حقشان ایرادی ندارد، زیرا الله تعالی می‌فرماید: {لا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیَارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ (۸)} «ممتحنه/۸».
(الله شما را باز نمی‌دارد از این که نیکی و بخشش بکنید با کسانی که به سبب دین با شما نجنگیده‌اند و از شهر و دیارتان شما را بیرون نرانده‌اند. الله نیکوکاران را دوست می‌دارد).
در صحیحین ثابت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم به اسماء دختر ابوبکررَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا دستور داد که با مادرش که کافر بود رابطه داشته باشد و خوبی کند. این ماجرا در زمان صلح حدیبیه بین پیامبر صلی الله علیه وسلم و اهل مکه بود. بخاری (۳۱۸۳) ومسلم (۱۰۰۳)
الشیخ ابن باز، مجموع فتاوی ومقالات متنوعه (۵/۲۴۶،۲۴۷).