منظور از اینکه: ایمان کم و زیاد می شود، چیست؟

آیا لفظ (الایمان لا یزید و لا ینقص) حدیت است یا چگونه ؟ لطف نموده با ذکر مراجع آن توضح دهید , آیا لفظ (الایمان مثبت فی القلب کالجبال الرواسی و زیادته و نقصانه کفر ) حدیث می باشد قول سلف در این مورد چه است ؟

الحمدلله،

لفظ ” الایمان یزید و ینقص، یزید بالطاعه و ینقص بالمعصیه ” (یعنی: ایمان زیاد و کم می شود، با عبادت و عمل صالح زیاد و با گناه کم می شود) حدیث نیست، بلکه این لفظ کلام علمای سلف صالح رحمهم الله است که مرادشان هم اینست: ایمان گاهی زیاد و قوی می شود و گاهی کم و ضعیف می گردد. و این کلام مبارک آنها زمانی رایج شد که عده ای از فرقه های گمراه ادعا می کردند که ایمان زیاد و کم نمی شود و بلکه ایمان همگی بمانند هم و ثابت است و می گفتند: ” الایمان لا یزید و لا ینقص”. و بر این اعتقاد نتیجه می گرفتند که ایمان ابوبکر صدیق رضی الله عنه با ایمان یک مسلمان فاسق زنا پیشه هیچ تفاوتی ندارد و ایمان هر دوی آنها با هم برابر است. ولی علمای بزرگوار اهل سنت در برابر این اعتقاد فاسد موضع گیری کردند و در سخنان و موعظه ها و کتابهای خود در رد ادهای فرقه های گمراه می گفتند: “الایمان یزید و ینقص..”.

همچنین لفظ ” الایمان مثبت فی القلب کالجبال الرواسی و زیادته و نقصانه کفر ” نه حدیث است و نه کلام سلف صالح.

برای توضیحات بیشتر، مطالب زیر را مطالعه کنید:

اهل سنت و جماعت گویند که: ایمان کم و زیاد می گردد، با عمل صالح زیاد و با گناهان کم می شود.

کتاب و سنت بر اینکه ایمان با انجام طاعت و عبادت زیاد و با انجام معصیت و گناه کم می شود، دلالت دارند.

خداوند در کتابش می فرماید:«وَالَّذِینَ اهْتَدَوْا زَادَهُمْ هُدًى وَآتَاهُمْ تَقْوَاهُمْ»( محمد ۱۷)

«و کسانی که هدایت یافتند بر هدایتشان افزود و به آنها تقوا و پرهیزگاری عطا نمود» و می فرماید:«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ»( انفال ۲)

«ایمانداران کسانی هستند که هنگامی یاد الله می شود دلهایشان بترسد و هنگامی که آیات خداوند بر آنها تلاوت می شود ایمانشان زیاد می گردد و بر پرورگارشات توکل می نمایند» و از سنت این فرموده رسول الله صلی الله علیه وسلم  است که می‌فرماید:«یخرج من النار من کان فی قلبه مثقال ذره من إیمان»( صحیح البخاری حدیث برقم (۷۵۱۰) ، صحیح مسلم حدیث برقم (۱۹۳) .)

«هرکس در قلبش به اندازه سرسوزنی ایمان باشد از آتش خارج می شود» و همچنین می فرماید:«الْإِیمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ شُعْبَهً أعلاها لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَدْنَاهَا إِمَاطَهُ الْأَذَى عَنْ الطَّرِیقِ وَالْحَیَاءُ شُعْبَهٌ مِنْ الْإِیمَانِ»( صحیح مسلم کتاب الإیمان حدیث رقم (۵۷) .) «ایمان هفتاد و چند شعبه دارد که بالاترین آن لا اله الا الله و کمترین آن از بین بردن اذیت از سر راه مردم است و حیا شعبه ای از ایمان است».

اما  ایمان در لغت به معنی تصدیق کردن و اقرار کردن است. ولی در اصطلاح شرع به معنی: ۱- اعتقاد داشتن با قلب، و ۲- اقرار کردن با زبان، و ۳- عمل نمودن با اعضا و جوارح می باشد.

هرکس که در باره ی ایمان چنین اعتقاد نداشته باشد، پس او از منهج صحابه و سلف صالح منحرف شده است.

والله اعلم