مقایسه زکات با خمس درآمدها(۲)

و می‌فرماید: ﴿إِنَّ ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰهَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّکَوٰهَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ﴾ [البقره: ۲۷۷]. «کسانى که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند و نماز را برپا داشتند و زکات را پرداختند، اجرشان نزد پروردگارشان است».

و نگفت آنان که ایمان آوردند و … و خمس را پرداختند!.

همه اینها در یک سوره بیان شده که در این سوره همه اوامر و نواهی شریعت بیان شده است، پس چرا خمس ذکر نشده است؟!

و خداوند متعال می‌فرماید: ﴿فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰهَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّکَوٰهَ فَخَلُّواْ سَبِیلَهُمۡ﴾ [التوبه: ۵]. «هرگاه توبه کنند، و نماز را برپا دارند، و زکات را بپردازند، آنها را رها سازید».

و خداوند می‌فرماید: ﴿فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰهَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّکَوٰهَ فَإِخۡوَٰنُکُمۡ فِی ٱلدِّینِ﴾ [التوبه: ۱۱]. «(ولى) اگر توبه کنند، نماز را برپا دارند، و زکات را بپردازند، برادر دینى شما هستند».

می‌بینیم که خمس را ذکر نکرده است. و خداوند به حکایت از پیامبرش عیسی  علیه السلام می‌گوید: ﴿وَأَوۡصَٰنِی بِٱلصَّلَوٰهِ وَٱلزَّکَوٰهِ مَا دُمۡتُ حَیّٗا﴾ [مریم: ۳۱]. «و مرا -هر جا که باشم- وجودى پربرکت قرار داده; و تا زمانى که زنده‏ام، مرا به نماز و زکات توصیه کرده است».

و خمس را ذکر نکرده است.

و در مورد اسماعیل  علیه السلام می‌فرماید: ﴿وَکَانَ یَأۡمُرُ أَهۡلَهُۥ بِٱلصَّلَوٰهِوَٱلزَّکَوٰهِ وَکَانَ عِندَ رَبِّهِۦ مَرۡضِیّٗا ۵۵﴾ [مریم: ۵۵]. «او همواره خانواده‏اش را به نماز و زکات فرمان مى‏داد; و همواره مورد رضایت پروردگارش بود».

در آیه بیان نشده که اسماعیل  علیه السلام خانواده اش را به پرداختن خمس دستور می‌داد.

و خداوند در مورد پیامبران ‡ می‌گوید: ﴿وَأَوۡحَیۡنَآ إِلَیۡهِمۡ فِعۡلَ ٱلۡخَیۡرَٰتِ وَإِقَامَ ٱلصَّلَوٰهِ وَإِیتَآءَ ٱلزَّکَوٰهِۖ﴾ [الأنبیاء: ۷۳]. «و انجام کارهاى نیک و برپاداشتن نماز و اداى زکات را به آنها وحى کردیم».

خداوند نگفته که پیامبران وحی کرده است که چیزی به نام خمس را بپردازند.

و خداوند در مورد صفت حکّام و امرای مسلمین می‌گوید: ﴿ٱلَّذِینَ إِن مَّکَّنَّٰهُمۡ فِی ٱلۡأَرۡضِ أَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰهَ وَءَاتَوُاْ ٱلزَّکَوٰهَ وَأَمَرُواْ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَنَهَوۡاْ عَنِ ٱلۡمُنکَرِ﴾ [الحج: ۴۱]. «همان کسانى که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا مى‏دارند، و زکات مى‏دهند، و امر به معروف و نهى از منکر مى‏کنند».

و نگفت که خمس را می‌پردازند.

ذکر نشدن خمس در اینجا جالب توجه است… زیرا آیه حکام و مسئولین امر را مخاطب قرار می‌دهد، پس اگر خمس امر جایز و مشروعی می‌بود خداوند حتماً در اینجا در کنار زکات از آن اسم می‌برد. و خداوند در مورد مؤمنان می‌فرماید: ﴿قَدۡ أَفۡلَحَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ ١ ٱلَّذِینَ هُمۡ فِی صَلَاتِهِمۡ خَٰشِعُونَ ٢ وَٱلَّذِینَ هُمۡ عَنِ ٱللَّغۡوِ مُعۡرِضُونَ ٣ وَٱلَّذِینَ هُمۡ لِلزَّکَوٰهِ فَٰعِلُونَ ۴﴾ [المؤمنون: ۱-۴]. «مؤمنان رستگار شدند; آنها که در نمازشان خشوع دارند; و آنها که از لغو و بیهودگى روى‏گردانند; و آنها که زکات را انجام مى‏دهند».

و چیزهای دیگری را بیان کرده که خمس از آنها نیست. و در مورد آباد کردن مساجد می‌گوید: ﴿رِجَالٞ لَّا تُلۡهِیهِمۡ تِجَٰرَهٞ وَلَا بَیۡعٌ عَن ذِکۡرِ ٱللَّهِ وَإِقَامِ ٱلصَّلَوٰهِ وَإِیتَآءِ ٱلزَّکَوٰهِ﴾ [النور: ۳۷]. «مردانى که نه تجارت و نه معامله‏اى آنان را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و اداى زکات غافل نمى‏کند».

و همچنین می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا یَعۡمُرُ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَٱلۡیَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَأَقَامَ ٱلصَّلَوٰهَ وَءَاتَى ٱلزَّکَوٰهَ وَلَمۡ یَخۡشَ إِلَّا ٱللَّهَ﴾ [التوبه: ۱۸]. «مساجد خدا را تنها کسى آباد مى‏کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده، و نماز را برپا دارد، و زکات را بپردازد، و جز از خدا نترسد».

و در مورد مادران مؤمنان رضی الله عنهن می‌گوید: ﴿وَأَقِمۡنَ ٱلصَّلَوٰهَ وَءَاتِینَ ٱلزَّکَوٰهَ وَأَطِعۡنَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓ﴾ [الأحزاب: ۳۳]. «و نماز را برپا دارید، و زکات را بپردازید، و خدا و رسولش را اطاعت کنید».

و نگفت و خمس را بپردازید!

و می‌فرماید: ﴿وَوَیۡلٞ لِّلۡمُشۡرِکِینَ ۶ ٱلَّذِینَ لَا یُؤۡتُونَ ٱلزَّکَوٰهَ﴾ [فصلت: ۶-۷]. «واى بر مشرکان. همانها که زکات را نمى‏پردازند».

و می‌فرماید: ﴿وَمَآ أُمِرُوٓاْ إِلَّا لِیَعۡبُدُواْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِینَ لَهُ ٱلدِّینَ حُنَفَآءَ وَیُقِیمُواْ ٱلصَّلَوٰهَ وَیُؤۡتُواْ ٱلزَّکَوٰهَۚ وَذَٰلِکَ دِینُ ٱلۡقَیِّمَهِ ۵﴾ [البینه: ۵۰]. «و دستوری به آنها داده نشده بود جز این که خدا را بپرستند، در حالی که دین خود را برای او خالص کنند، و از شرک به توحید بازگردند، نماز را برپا دارند و زکات را بپردازند، و این است آیین و دین مستقیم و پایدار».

اینگونه در دهها آیه زکات ذکر می‌شود و خمس حتی برای یک بار ذکر نشده است، نه در کنار زکات از آن ذکری شده، و نه در آیه ای مستقل از آن اسم برده شده است… پس اگر خمس مشروع می بود و خدا آن را خواسته بود پس حکمت سکوت چیست؟!.

همه آنچه خدا فرموده و از بندگانش خواسته و پیامبر به مردم بیان داشته در این آیه خلاصه می‌شود ﴿خُذۡ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ صَدَقَهٗ تُطَهِّرُهُمۡ وَتُزَکِّیهِم بِهَا﴾ [التوبه: ۱۰۳]. «از اموال آنها صدقه‏اى (بعنوان زکات) بگیر، تا بوسیله آن، آنها را پاک سازى و پرورش دهى».

همه آنچه خواسته شده همین است[۱].

 

[۱]– کلینی از ابی عبدالله ؛ روایت کرده که گفت:‌وقتی آیه زکات ﴿خُذۡ مِنۡ أَمۡوَٰلِهِمۡ صَدَقَهٗ تُطَهِّرُهُمۡ وَتُزَکِّیهِم بِهَا﴾ [التوبه: ۱۰۳].  نازل شده ماه رمضان بود پیامبر به منادی خود دستور داد تا در مدینه اعلام کنید که ای مردم خداوند زکات را بر شما فرض گردانده همان طور که نماز را بر شما فرض کرده است. فروع الکافی ۳/۴۹۷٫