مفهوم لغوی نبوّت:
سه اصل و ریشه برای این واژه بیان شده است؛ بنا بر قولی، از «نبأ»؛ یعنی خبر مهم و بزرگ گرفته شده و در نتیجه، نبوّت به معنای خبردادن است.
بنا بر روایتی، اصل آن «نباوه» یا «نَبوَه» بوده که هر دو به معنای بلندی و برتری است و از این رو، نبوّت یعنی رفعت و والایی.
یا اینکه از «نَبی» به معنای طریق و راه گرفته شده و نبوّت یعنی راه رسیدن به الله تعالی.[۱]
در حقیقت، نبوّت شرعی شامل تمامی معانی مذکور است، زیرا نبوّت خبردادن از جانب الله Uبوده و باعث برتری صاحبش میشود، چون سبب گرامیداشت و بزرگداشت وی میگردد. و نیز راه رسیدن به الله متعال است.
با وجود این، بهترین معنا برای واژۀ «نبوّت» و «نبیّ»، اشتقاق آن از «نبأ» است، زیرا [نبوّت] پیامبر از جانب الله تعالی اعلان میشود و نیز او مردم را از الله Iباخبر میسازد و نبوّتش با این کار حاصل شده و در نتیجۀ آن، ویژگیهای برتری و والایی برایش ثابت میگردد و راه رسیدن به اللهY است.
در بسیاری از آیات قرآن، کلمۀ «نبأ» به معنای خبر آمده است؛ به عنوان مثال، الله تعالی میفرماید:
﴿۞نَبِّئۡ عِبَادِیٓ أَنِّیٓ أَنَا ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِیمُ﴾ [الحجر: ۴۹]
«[ای پیامبرr!] بندگانم را خبر ده که یقیناً من آمرزندۀ مهربانم».
همچنین از قول رسول الله rحکایت نموده که فرمودند:
﴿نَبَّأَنِیَ ٱلۡعَلِیمُ ٱلۡخَبِیرُ﴾ [التّحریم: ۳]
«[الله متعال] دانای آگاه مرا خبر داده است».
در دهها آیۀ دیگر نیز «نبأ» به معنای خبردادن است.
شاید بتوان گفت این موضوع، تأکید مینماید که نبوّت از «نبأ»؛ یعنی خبردادن گرفته شده است. بنابراین «نبی» یعنی خبردادهشده یا خبردهنده از جانب الله متعال.[۲]
[۱]– معجم مقاییس اللّغه، ابن فارس، ج ۵، صص ۳۸۴- ۳۸۵؛ لسان العرب، ج ۱، صص ۱۶۲- ۱۶۴٫
[۲]– عقیده ختم النّبوّه بالنّبوّه المحمّدیّه، احمد بن سعد الغامدی، صص ۱۴- ۱۵٫