مشروعیت درود و سلام بر پیامبر صلی الله علیه و سلم

درود و سلام فرستادن بر پیامبر صلی الله علیه و سلم از حقوقی است که خداوند بر امتش مشروع قرار داده است. خداوند متعال می‌‌فرماید:

﴿إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِکَتَهُۥ یُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِیِّۚ یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَیۡهِ وَسَلِّمُواْ تَسۡلِیمًا ۵۶﴾ [الأحزاب: ۵۶].

«به تحقیق خدا و ملائکه او بر پیامبر درود و سلام می‌‌فرستند، ای کسانی که ایمان آورده ‌اید! بر او درود و سلام بفرستید به سلام اسلام».

درباره معنی این آیه آمده که: «درود خداوند بر پیامبر ثنا و مدح او نزد ملائکه است [صلاه] درود ملائکه دعا، و درود آدمیان استغفار»[۱]. خداوندسبحان در این آیه از منزلت بنده و پیامبرش در ملأ اعلی خبر می‌‌دهد که او نزد ملائکه مقربین مدح و ثنا می‌‌شود و ملائکه نیز بر او درود می‌‌فرستند. لذا خداوند به اهل دنیا امر فرموده که به او درود و سلام بفرستند تا درود و سلام بر او در دو عالم علوی و سفلی با هم جمع و درود و سلامی چند برابر بر او فرستاده شود.

و ﴿سَلِّمُواْ تَسۡلِیمًا﴾ یعنی سلام و تحیتی به سلام و تحیت اسلام بر او بفرستید. لذا هر گاه کسی خواست بر پیامبر صلی الله علیه و سلم درود بفرستد، باید درود و سلام را با هم بفرستد و تنها به صلی الله علیه و سلم یا علیه السلام اکتفا نکند، چون خدا به هر دوی آنها، با هم امر فرموده است.

درود بر پیامبر صلی الله علیه و سلم در جاهایی که بر آن تاکید شده مشروع است، که این درود گاهی واجب و گاهی سنت موکده است.

ابن القیم رحمه الله در کتاب «جلاء الأفهام» چهل و یک جا را برای درود و سلام فرستادن ذکر کرده که مهمترین و مؤکدترین آنها در نماز، آخر تشهد است، و این را در ابتدای این چهل و یک مورد ذکر کرده است. مسلمانان بر مشروعیت صلوات بر پیامبر اتفاق نظر دارند، اما در وجوب آن در نماز، اختلاف دارند^[۲].

سپس ابن القیم بعضی دیگر از موارد درود را ذکر کرده که عبارتند از: اواخر قنوت، خطبه‌‌های جمعه، عید فطر و قربان، طلب باران، بعد از جواب دادن اذان، هنگام دعا، هنگام داخل و خارج شدن از مسجد، هنگام ذکر نام او صلی الله علیه و سلم و غیره … بعد از آن ابن القیم رحمه الله ثمرات حاصل از درود بر پیامبر صلی الله علیه و سلم را در چهل مورد ذکر کرده است^[۳].

بعضی از این ثمرات عبارتند از: تمسک به امر خداوند سبحان، اگر درود فرستنده یک درود بفرستد خداوند بر او ده درود می‌‌فرستد، اگر دعا‌کننده قبل از دعا درود بفرستد، امید می‌رود دعایش اجابت شود، اگر کس بعد از درود از خداوند بخواهد که وسیله را نصیب پیامبر صلی الله علیه و سلم کند، سبب می‌‌شود که در قیامت مورد شفاعت پیامبر صلی الله علیه و سلم، درود و سلام بفرستد پیامبر نیز بر او درود و سلام می‌‌فرستد، لذا صورت و سلام خدا بر این پیامبر بزرگوار باد.

 

[۱]– بخاری از ابی العالیه.

[۲]– جلاء الأفهام (۲۲۲-۲۲۳).

[۳]– جلاء الأفهام (۳۰۲).