وب سایت اختصاصی اهل سنت و جماعت ایران زمین
اوایل عربها از مسافرت در دریا وحشت داشتند و از غولهای دریا! می ترسیدند. افسانه ها و اسطوره های قومی آنها چنان دریاها را تصویر کرده بودند که گمان می کردند موجودات عجیب و غریب در دریا وجود دارد. لذا جز زمانی که ناچار بودند وارد دریا نمی شدند. همین باورها به بعد از اسلام هم رسید و مسلمانان جز در هنگام ضرورت به مسافرتهای دریایی نمی رفتند. ولی وقتی چرخ فتوحات اسلامی به ماورای شبه جزیره عربستان رسید، مسلمانان کم کم سفرهای دریایی خود را آغاز کردند. علت توجه مسلمانان به دریا نخست برای دفع تجاوزات رومیان بود که در آن زمان بر دریاها مسلط بودند و در مرحله دوم قصد داشتند که ماشین فتوحات اسلامی را به جبهه اروپا منتقل کنند و ازاین رو بود که در همان قرن نخست هجری سه مرتبه در سالهای ۴۴ و ۴۹ و ۹۹ ه. ق شهر قسطنطنیه (استانبول) را محاصره کردند. از خلال همین سفرهای جنگی مسلمانان دریافتند که برای کنترل دریاها باید آگاهی های بیشتری از دریا و فنون دریانوردی کسب کنند. از این رو مسلمانان مدتی را صرف تحقیق درباره دریاها و کاوش در اعماق آن کردند. چنانکه قرن دوم هجری برابر با قرن هشتم میلادی برای ناوگانهای دریایی مسلمین عصر تجربه و دانش اندوزی به شمار می رود. ولی هنوز قرن سوم هجری -قرن نهم میلادی شروع نشده بوده که درخشش مسلمانان در عرصه دریاها آغاز شد و به فرمانروای بدون رقیب دریاها تبدیل شدند. و ناوگانهای دریایی مسلمانان امواج دریاها را درنوردیدند و به دورترین دریاهای آن زمان راه یافتند. جزائر زیادی را فتح کردند و سواحل و مرزهای دریایی را مسخر خود کردند. ابن خلدون، درباره این عصر می گوید:
«مسلمانان در روزگار دولت اسلامی بر کلیه سواحل این دریا (دریای مدیترانه) تسلط یافته بودند و قدرت وصولت ایشان در فرمانروایی بر آن دریا به اوج عظمت خویش رسیده بود و مسلمانان در روزگار فرمانروایی خویش برای فتوحات، دریای مزبور را مسخر ساخته بودند و از این رو به آن همه مقامات معلوم در فتح رسیدند و غنایم بسیار بدست آوردند و همه جزایر منقطع از سواحل دریای مزبور را بتصرف در آوردند. مانند میورقه (میورک) و مینورقه (مینورک) و یابسه (ایویسا) و سردانیه (ساردنی) و صفلیه (سیسیل) و قوصره (کسره) و مالطه (مالت) و اقریطش (کرت) و قبرس و بیشتر کشورهای روم و فرنگ و ناوگانهای ملتهای مسیحی هیچ گونه تاب و توانی در برابر نیروی دریایی مسلمانان نداشتند»
در این برتری دریایی آنچه که بسیار عجیب و شگفت انگیز است آن که بیشتر دریانوردان و ملاحان ناوگانهای دریایی مسلمانان،غازیان دریایی داوطلب بودند و از جنگجویان دریایی آموزش دیده حکومت اسلامی به حساب نمی آمدند. به عبارت دیگر این غازیان دریایی به حکومتهای اسلامی وابسته نبودند و اکثر این ناوگانها از جنگجویان داوطلب تشکیل می شد. سواحل سیسیل – در ایتالیا – هدف بیشتر غازیان دریایی بود و پیوسته مورد هجوم مسلمانان قرار می گرفت و سرانجام به تابعیت دولت بنی اغلب که در شمال آفریقا حکومت می کردند در آمد. حکومت اغلبیان در سال ۱۸۰ ه ق در بخشی از سرزمینهای خلافت عباسی تشکیل شده بود. اینها نقش برجسته ای در غزای دریایی داشته و بسیاری از جزایر دریای مدیترانه را فتح کرده بودند.
مترجم: ابویحیی