مسافر در چه حالتی می تواند از رخصت شرعی استفاده کند و روزه نگیرد؟

بزودی به حول و قوه الهی به خاطر کارهای اداری به خارج از کشور مسافرت می کنم و حدوداً سه ماه طول می کشد، و ماه رمضان نیز را در پیش داریم، آیا روزه رمضان بر من واجب است؟

 

 

 

الحمدلله،

۱- بر طبق رأی جمهور علما از جمله مذهب مالکیه و شافعیه و حنابله، هرکس به مکانی مسافرت کند و تصمیم اقامت بیش از چهار روز را داشته باشد، او در حکم شخص مقیم است نه مسافر، بنابراین بر طبق این رأی بر او واجب است که از همان روز اول ورود به شهر مقصد روزه اش را بگیرد و نمازش را کامل بخواند و قصر نکند.

نکته: نزد این سه مذهب اگر مسافر به مسافرت برود و نیت اقامت دائم را نداشته باشد و نداند که زمان سفرش چند روز طول می کشد، یعنی نداند که چه وقت باز می گردد و کی کارش تمام می شود، در اینحالت او می تواند از رخصت استفاده کند و روزه نگیرد و نمازش را قصر کند هرچند که بیشتر از چهار روز شود.

در فتاوای هیئت دائمی افتاء آمده: «سفری که در آن رخصت شرعی وجود دارد، سفری است که عُرفاً بعنوان سفر تلقی شود، و مقدار مسیر تقریبا باید هشتاد کیلومتر باشد، پس هرکس این مسیر یا بیشتر از آنرا سفر برود برای او جایز است که از رخصت سفر بهره ببرد؛ از جمله تا سه شبانه روز مسح بر خفین و قصر و جمع نمازها، و همچنین خوردن روزه ی رمضان. و این مسافر هرگاه قصد اقامت در مکانی را برای بیش از چهار روز داشته باشد نمی تواند از رخصت سفر استفاده کند، اما اگر قصد اقامت چهار روز یا کمتر را داشته باشد می تواند از رخصت استفاده کند. و مسافری که در کشوری مقیم است اما نمی داند چند روز در آنجا اقامت خواهد داشت تا کارهایش تمام شود و زمان مشخصی را جهت اقامت در آنجا معین نکرده باشد در اینصورت او می تواند از رخصت سفر استفاده نماید هرچند که مدت اقامت وی (از چهار روز) طولانی تر شود، و فرقی بین سفر در دریا و در خشکی وجود ندارد».”فتاوی اللجنه الدائمه” (۸/۹۹).

۲- بر طبق مذهب حنفیه، هر کس قصد اقامت بیشتر از ۱۵ روز را داشته باشد، او بعنوان مقیم تلقی شده و باید روزه بگیرد و نمازش را کامل کند، و نمی تواند از رخصت استفاده کند. اما اگر مدت سفر او کمتر از پانزده روز باشد، او می تواند در آن مدت نمازش را قصر کند و همچنین روزه نگیرد و در عوض بعدا قضاء کند.

۳- بر اساس مذهب ظاهریه و رأی شیخ الاسلام ابن تیمیه و ابن قیم رحمهما الله؛ مدت سفر مهم نیست، مهم آنست که شخص نیت اقامت دائم را نداشته باشد و جهت انجام کاری به مسافرت برود، حال او می تواند در مدت سفر – هر چقدر طول بکشد – هم نمازش را قصر کند و هم روزه نگیرد و بعداً قضاء کند.

بر این اساس:

– بر طبق رأی جمهور علمای مذاهب، اگر شما قصد اقامت بیش از چهار روز را دارید، پس نمی توانید که در مقصد روزه ی خود را بخورید و یا نمازهایتان را شکسته بخوانید، بلکه بر شما واجب است که روزه ی رمضان را مانند فرد مقیم بگیرید. اما در طول مسیر سفر یعنی از لحظه ای که سفر خود را از وطن به سوی مقصد شروع می کنید تا وقتی که به شهر مقصد می رسید، در این مدت و مسیر می توانید روزه نگیرید و بعدا قضا کنید و نمازتان را شکسته بخوانید.

– بر طبق رأی حنفیه اگر شما قصد اقامت بیش ازپانزده روز را دارید، نمی توانید که در مقصد روزه ی خود را بخورید و یا نمازهایتان را شکسته بخوانید، بلکه بر شما واجب است که روزه ی رمضان را مانند فرد مقیم بگیرید. اما در طول مسیر سفر یعنی از لحظه ای که سفر خود را از وطن به سوی مقصد شروع می کنید تا وقتی که به شهر مقصد می رسید، در این مدت و مسیر می توانید روزه نگیرید و بعدا قضا کنید و نمازتان را شکسته بخوانید.

– بر طبق رأی ظاهریه و شیخ الاسلام ابن تیمیه، شما می توانید در مدت زمان سفر خود – هرقدر که طول کشید- هم نماز خود را قصر کنید و هم روزه نگیرید و بعدا قضاء نمایید.

 

نکته: مسافت سفری که می توان آنرا بعنوان رخصت شناخت چنین است:

۱- در مذهب مالکیه و شافعیه و حنابله: مسیر سفر نباید از ۸۴ کیلومتر کمتر باشد.

۲- در مذهب حنفیه: مسیر سفر نباید از مقدار مسیری که شخص با شتر در طول سه شبانه روز می پیماید کمتر باشد.

۳- در مذهب ظاهریه و رأی برگزیده شیخ الاسلام ابن تیمیه و ابن قیم رحمهما الله: طول مسیر سفر مهم نیست، مهم آنست که عُرفا بتوان به او اسم مسافر گذاشت.

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین